woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2.1.3. natuurlijk <strong>en</strong> cultureel<br />
Natuur <strong>en</strong> cultuur hebb<strong>en</strong> bei<strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> betek<strong>en</strong>iss<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> bijna al die betek<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> zijn vaag. Natuur betek<strong>en</strong>t soms:<br />
bijna alles wat buit<strong>en</strong> is: plant<strong>en</strong> <strong>en</strong> dier<strong>en</strong>, berg<strong>en</strong>, bek<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
woestijn<strong>en</strong>. Maar wat die ding<strong>en</strong> meer geme<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> dan<br />
dat ze buit<strong>en</strong> zijn is ondui<strong>de</strong>lijk. In <strong>de</strong>ze betek<strong>en</strong>is is natuur<br />
dus e<strong>en</strong> wat overbodig begrip. Natuur kan ook <strong>de</strong> keerzij<strong>de</strong><br />
<strong>van</strong> het bóv<strong>en</strong>natuurlijke zijn. In die zin zijn huiz<strong>en</strong> ook<br />
natuur, wat ze in <strong>de</strong> eerste betek<strong>en</strong>is dui<strong>de</strong>lijk niet war<strong>en</strong>,<br />
hoewel ze, zowat per <strong>de</strong>finitie, buit<strong>en</strong> zijn. Natuur kan ver<strong>de</strong>r<br />
betek<strong>en</strong><strong>en</strong>: alles wat niet, of niet bewust, door m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
gemaakt of bewerkt is. Of woestijn<strong>en</strong> in die zin natuur zijn is<br />
ondui<strong>de</strong>lijk, t<strong>en</strong>zij we dat woordje ‘bewust’ b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong>.<br />
Woestijn<strong>en</strong> zijn weliswaar voor e<strong>en</strong> <strong>de</strong>el het gevolg <strong>van</strong> m<strong>en</strong>selijke<br />
activiteit<strong>en</strong> maar ze zijn zeker niet bewust gecreëerd.<br />
Alle<strong>en</strong>, als we dat bewust té zeer b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> zijn sommige<br />
sted<strong>en</strong> ook natuur. * Ze zijn soms, net als woestijn<strong>en</strong>, het<br />
onbedoel<strong>de</strong> effect <strong>van</strong> m<strong>en</strong>selijk han<strong>de</strong>l<strong>en</strong>. En <strong>de</strong> zeer bewust<br />
<strong>en</strong> met zorg gekweekte tulp<strong>en</strong> waar ons land mee geurt zijn<br />
dui<strong>de</strong>lijk níet natuur in <strong>de</strong>ze zin.<br />
E<strong>en</strong> veelgebruikt argum<strong>en</strong>t teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sociobiologische<br />
b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> m<strong>en</strong>selijk <strong>gedrag</strong> is dat m<strong>en</strong>selijk <strong>gedrag</strong><br />
cultureel bepaald <strong>en</strong> niet zo maar natuurlijk is. Dat argum<strong>en</strong>t<br />
vooron<strong>de</strong>rstelt dat natuur <strong>en</strong> cultuur goed te scheid<strong>en</strong> zijn.<br />
En daar ligg<strong>en</strong> problem<strong>en</strong>.<br />
Natuurlijk kan ook e<strong>en</strong> synoniem zijn <strong>van</strong> ‘spontaan’. Zo<br />
kunn<strong>en</strong> we on<strong>de</strong>rscheid mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het natuurlijke <strong>gedrag</strong><br />
<strong>van</strong> ijsber<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> dwangmatige rondjes die <strong>de</strong> ijsbeer in<br />
* De huiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> strat<strong>en</strong> in die sted<strong>en</strong> uiteraard niet.<br />
46