woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

More documents

Recommendations

Info

verandert ze naar het hem uitkomt. De mens is een moreel wezen, hij heeft een zelfbeeld, ontwikkelt zijn eigen ethiek en overschrijdt die soms ook. Hij voert oorlog, pleegt zelfmoord, doodt soortgenoten zonder ze te eten, eet soortgenoten. En voorzover de mens dan nog een beetje dier is is hij een bijzonder dier: naakt, staartloos en rechtopgaand, met relatief grote hersenen, een uitzonderlijk lange kindertijd en twee rechterhanden. Ik zal niet al die facetten afzonderlijk bespreken. Maar een paar opmerkingen zijn van belang. Voor veel van deze kenmerken geldt dat we ze, bij nader inzien, bij andere dieren ook vinden: gereedschapgebruik, het cultiveren van andere dier- (en planten-) soorten. Voor andere geldt dat we in elk geval niet zeker weten dat ze bij andere dieren níet voorkomen: zelfbeelden, bijvoorbeeld, en opvattingen over wat hoort en niet hoort. Misschien ben ik overdreven voorzichtig. Natuurlijk weten we niet zeker dat een worm geen zelfbeeld heeft, maar erg voorstelbaar is het toch niet? Misschien is dat inderdaad moeilijk voorstelbaar, maar dat geldt voor wel meer zaken – de gekromde ruimtes van de relativiteitstheoretici, de antimaterie van de kernfysici – dus ons voorstellingsvermogen is een raadgever met beperkingen. Laten we ons oordeel als dat enigszins kan nog even opschorten. Een ander probleem is serieuzer. De kenmerken die ik eerder opsomde zijn wel erg algemeen verwoord. De mens voert ongetwijfeld zo nu en dan oorlog, maar ik weet zeker dat de meesten van mijn lezers nooit in een oorlog hebben meegevochten, en dat ze dat allesbehalve betreuren. Dat is ook precies het probleem met uitspraken over ‘de’ mens: meestal 196
weten we maar van een paar mensen zeker dat die uitspraken voor hen waar zijn. Als de menselijke natuur een uníek menselijke natuur moet zijn, zijn we gauw uitgepraat, en verder rest ons vooral onzekerheid. 5.3.2. de menselijke natuur in ruime zin Wij vormen met z’n allen samen één soort. Betekent dat niet op zijn minst dat er een reeks van kenmerken moet zijn die we met zijn allen gemeen hebben en die we kunnen gebruiken om een beschrijving van de menselijk natuur in ruime zin te geven? Voor een antwoord op die vraag moeten we eerst iets beter kijken naar wat een soort precies is. Soorten werden lange tijd beschouwd als groepen van individuen die een aantal anatomische en fysiologische eigenschappen met elkaar gemeen hebben. Maar er zijn nogal wat groepen die we intuïtief als soorten beschouwen waarvoor dat overduidelijk niet opgaat. Organismen waarbij generatiewisseling optreedt vormen daarvan de fraaiste illustratie. Het syphonale groenwier Halicystis * heeft een vertakte draadvormige geslachtelijke generatie en een ballonvormige ongeslachtelijke generatie. Die lijken zo weinig op elkaar dat ze lange tijd in verschillende soorten (en die telkens elk weer in een eigen geslacht: Halicystis en Derbesia) zijn ondergebracht. Nú worden de opeenvolgende generaties samen in één soort gestopt omdat biologen ‘biologische’ verwantschap (gedefinieerd in termen van afstammingsrelaties) een belangrijker criterium vinden dan vórmverwantschap. Die afweging sluit aan bij de overtuiging dat de leden van opeenvolgende generaties ten gevolge van geleidelijke * Zie Von Denffer et al 1967: 207-208. 197
Page 1 and 2:
woorden, waarden en de evolutie van
Page 3 and 4:
inhoudsopgave inhoudsopgave........
Page 5 and 6:
5.2.2. mensbeelden en reconstructie
Page 7 and 8:
me weer op weg. In de eerste fase v
Page 9 and 10:
voor mogelijkheden die minder heet
Page 11 and 12:
1 inleiding In 1975 publiceerde Edw
Page 13 and 14:
waarzonder wij niet hadden bestaan
Page 15 and 16:
voor de goede verstaander is dat ui
Page 17 and 18:
klein mogelijk zullen zijn? Er zijn
Page 19 and 20:
en er zijn er die de wereld zien al
Page 21 and 22:
doelstellingen en praktische beslis
Page 23 and 24:
doen. Huishoudelijk werk is volgens
Page 25 and 26:
uitwerking, vier- of zelfs vijfplaa
Page 27 and 28:
Ze zou ons in staat stellen om in a
Page 29 and 30:
‘wetenschap’ liefst reserveren
Page 31 and 32:
Wie dat regelmatig onder ogen krijg
Page 33 and 34:
dagelijks leven. Altruïsme kan bin
Page 35 and 36:
2 evolutie en cultuur Heftige discu
Page 37 and 38:
karakteriseren ongeveer synoniem zi
Page 39 and 40:
Ik zal nu eerst de dichotomieën va
Page 41 and 42:
epaald’ en ‘omgevingsbepaald’
Page 43 and 44:
gereedschap en bouwmaterialen. * Du
Page 45 and 46:
We kwamen op deze uitweiding over g
Page 47 and 48:
Artis steeds en steeds maar weer zw
Page 49 and 50:
dat niet zo maar gereduceerd kan wo
Page 51 and 52:
Naast die onzekerheid is er ook een
Page 53 and 54:
sociale interacties niet verklaard
Page 55 and 56:
pas komt. * Sociobiologen onderkenn
Page 57 and 58:
Evolutiebiologen zijn het er zonder
Page 59 and 60:
vier theorieën worden dan samengev
Page 61 and 62:
dieren geldt dat ook. De aard en de
Page 63 and 64:
kan) een plaats hebben. Maar laten
Page 65 and 66:
auteurs gaan ervan uit dat pasgebor
Page 67 and 68:
kenmerken die de kans op nageslacht
Page 69 and 70:
langetermijneffecten hebben op de f
Page 71 and 72:
generaties hebben nagelaten spelen
Page 73 and 74:
meer kunnen zijn dan een bijzonder
Page 75 and 76:
instantie bepalend voor onze aard.
Page 77 and 78:
evolutionair opzicht. Over het more
Page 79 and 80:
dat het meeste gedrag van dieren er
Page 81 and 82:
gelijk aan het te verwachten aantal
Page 83 and 84:
maakt de denkfout die Hamilton sign
Page 85 and 86:
In modellen van groepselectie zitte
Page 87 and 88:
via individuen tot soorten beslist
Page 89 and 90:
duidelijke opdracht in het leven: m
Page 91 and 92:
nul is zullen verschillen in kopiee
Page 93 and 94:
eden wordt altruïsme in de biologi
Page 95 and 96:
altruïst of een egoïst noemen. *
Page 97 and 98:
Over de implicaties van die verschi
Page 99 and 100:
niet een bepaald gen of een paar ge
Page 101 and 102:
3.2.2.1.2. gedragingen en strategie
Page 103 and 104:
soortgenoten die zich uiterlijk nie
Page 105 and 106:
verwachting zal krijgen in de omgev
Page 107 and 108:
levensweg zal volgen. Als je voor a
Page 109 and 110:
leven van een individu kan toe- en
Page 111 and 112:
daarbij moeilijk te gebruiken, we w
Page 113 and 114:
losse gedragingen leiden niet tot f
Page 115 and 116:
goede kans dat datzelfde individu,
Page 117 and 118:
En daarmee hebben we alle cellen va
Page 119 and 120:
‘geschenk’ volgt op een boze en
Page 121 and 122:
met S2 is 7,75. Vergeleken met S2 i
Page 123 and 124:
evolutionair gezien geen enkel prob
Page 125 and 126:
4 biologie en meta-ethiek De meeste
Page 127 and 128:
Hun benaderingen worden nu zelden m
Page 129 and 130:
werkelijkheid bestaat’. * Maar oo
Page 131 and 132:
Aan weer andere interpretaties klee
Page 133 and 134:
alleen intuïtief ‘zien’, of
Page 135 and 136:
niet tenminste een béétje relevan
Page 137 and 138:
stadium waarin de samenleving als g
Page 139 and 140:
een normatieve ethiek zo goed als a
Page 141 and 142:
gezien klopt er weinig van. Wilsons
Page 143 and 144:
ervan uit dat God zelf het goede, o
Page 145 and 146: Laat ik een volstrekt hypothetisch
Page 147 and 148: Alleen, we moeten ons ervan bewust
Page 149 and 150: het zich laat aanzien, geen sprake.
Page 151 and 152: op eigen voordeel uit is. Die visie
Page 153 and 154: zouden we begrafenissen en een goed
Page 155 and 156: ouwwerk zijn uiteraard voorwaardeli
Page 157 and 158: norm kunnen zijn die een ieder resp
Page 159 and 160: kan me niet aan de indruk onttrekke
Page 161 and 162: die we ‘moreel goed’ noemen. *
Page 163 and 164: stander van een economische boycot
Page 165 and 166: volgzame ziel, Richards’ voorbeel
Page 167 and 168: 4.3. besluit Richards is de enige v
Page 169 and 170: 5 de menselijke natuur De mens is v
Page 171 and 172: mensbeeld dat er middels vooronders
Page 173 and 174: wat voor veranderingen kunt verwach
Page 175 and 176: verhalen * zullen we dan nooit kunn
Page 177 and 178: voorhanden. Ze waren dus wel gedwon
Page 179 and 180: voor een deel echter is die aanpass
Page 181 and 182: in het water niet zo handig. Echt w
Page 183 and 184: hetzelfde is gebleven. Tanner gaat
Page 185 and 186: doet vermoeden dat plantaardig mate
Page 187 and 188: cruciale ontwikkeling. Het was een
Page 189 and 190: precieze bouw kent. Behalve fossiel
Page 191 and 192: esluit dat dat voor evolutiebiologi
Page 193 and 194: inderdaad meer dan vrouwen neigen t
Page 195: zouden kunnen worden in een totalit
Page 199 and 200: Volgens sommige ethici is er bijvoo
Page 201 and 202: ij een huwelijk met een zwager of s
Page 203 and 204: als ze naar een partner uitzien kle
Page 205 and 206: de samenleving waarvan zij deel uit
Page 207 and 208: verschijningsvormen van het leven o
Page 209 and 210: voor wat er wel mag, kan en moet. E
Page 211 and 212: geciteerde literatuur Allen, E., c.
Page 213 and 214: postpanglossian vision. In: Montagu
Page 215 and 216: Meulenbelt, A., 1984. De schillen v
Page 217 and 218: Steen, W.J. van der, en P.J. Thung,
Page 219 and 220: naar de absolute fitness van indivi
Page 221 and 222: ontwikkeling sturen van wat zij de
Page 223 and 224: logische mogelijkheid, maar ook nie
Page 225 and 226: leading in the course of gene-cultu
Page 227 and 228: … variation among relevant cultur
Page 229 and 230: mogelijkheid van een dergelijke omg
Page 231 and 232: mensen. * Ze gaan ervan uit dat de
Page 233 and 234: ijlage 2 Cavalli-Sforza en Feldman
Page 235 and 236: espectively, with 3 ! i= 0 pi(t) =
Page 237 and 238: lijken regelmatig drugs te gebruike
Page 239 and 240: kunnen laten. * Alleen als een feno
show all

woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?