woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
pas komt. *<br />
Sociobiolog<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> meer <strong>en</strong> meer dat m<strong>en</strong>selijk<br />
<strong>gedrag</strong>, <strong>en</strong> ook dat <strong>van</strong> sommige an<strong>de</strong>re dier<strong>en</strong>, zo divers <strong>en</strong><br />
veran<strong>de</strong>rlijk is dat <strong>gedrag</strong>sverschill<strong>en</strong> niet op basis <strong>van</strong> louter<br />
g<strong>en</strong>etische verschill<strong>en</strong> te verklar<strong>en</strong> zijn. Ze leid<strong>en</strong> daaruit af<br />
dat het theoretisch ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> biologie e<strong>en</strong> uitbreiding met<br />
‘cultuur’ behoeft. Ik d<strong>en</strong>k niet dat dat e<strong>en</strong> juiste gevolgtrekking<br />
is. Het theoretisch ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> biologie biedt meer<br />
ruimte voor <strong>gedrag</strong>svariatie dan sommige vooraanstaan<strong>de</strong><br />
sociobiolog<strong>en</strong> beseff<strong>en</strong>. Ze hebb<strong>en</strong> zich blind gestaard op het<br />
belang <strong>van</strong> g<strong>en</strong>etische factor<strong>en</strong>, <strong>en</strong> daarbij zag<strong>en</strong> ze <strong>de</strong> rol <strong>van</strong><br />
omgevingsfactor<strong>en</strong> over het hoofd. Uit het vervolg zal blijk<strong>en</strong><br />
dat ze dat nóg do<strong>en</strong>.<br />
Ik zal nu eerst <strong>de</strong> rol schets<strong>en</strong> die gangbare <strong>evolutie</strong>biologie<br />
aan omgevingsinvloed<strong>en</strong> toek<strong>en</strong>t. Daarna zal ik <strong>en</strong>kele<br />
voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> sociobiologische theorieën over culturele<br />
<strong>evolutie</strong> besprek<strong>en</strong>. T<strong>en</strong>slotte komt <strong>de</strong> algem<strong>en</strong>ere vraag aan<br />
bod wat nu precies <strong>de</strong> relatie is tuss<strong>en</strong> ‘omgeving’ <strong>en</strong> ‘cultuur’.<br />
* Voor in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> wiskundige mo<strong>de</strong>ll<strong>en</strong> uitgewerkte theorieën over<br />
g<strong>en</strong>etische <strong>en</strong> culturele co-<strong>evolutie</strong> zie Lumsd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Wilson 1981;<br />
Cavalli-Sforza <strong>en</strong> Feldman 1981; Boyd <strong>en</strong> Richerson 1985. Lumsd<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Wilson pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> hun uitgangspunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkwijze in Lumsd<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Wilson 1982, <strong>en</strong> e<strong>en</strong> overzicht <strong>van</strong> hun i<strong>de</strong>eën voor gewone m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>,<br />
dus zon<strong>de</strong>r mathematische hokus-pokus, in Lumsd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Wilson 1983.<br />
Lopreato 1984 ontwikkel<strong>de</strong> e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring die nauw met die <strong>van</strong><br />
Lumsd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Wilson verwant is, maar zon<strong>de</strong>r die in wiskundige<br />
mo<strong>de</strong>ll<strong>en</strong> te giet<strong>en</strong>. Bonner 1980 geeft e<strong>en</strong> schets <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>evolutie</strong> <strong>van</strong><br />
cultuur waarin het vermog<strong>en</strong> om te ler<strong>en</strong> (al bij e<strong>en</strong>cellig<strong>en</strong> aanwezig)<br />
<strong>en</strong> het vermog<strong>en</strong> om te on<strong>de</strong>rwijz<strong>en</strong> noodzakelijke voor<strong>waard<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong><br />
zelfs in zekere zin voorstadia <strong>van</strong> cultuur zijn. Kern <strong>van</strong> zijn betoog is<br />
<strong>de</strong> gelei<strong>de</strong>lijke ontwikkeling <strong>van</strong> culturele vermog<strong>en</strong>s (<strong>evolutie</strong> <strong>van</strong><br />
cultuur) <strong>en</strong> niet <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> b.v. m<strong>en</strong>selijke cultur<strong>en</strong> in <strong>de</strong> tijd<br />
(culturele <strong>evolutie</strong>). Dawkins 1976 <strong>en</strong> 1982, Maynard Smith 1982 a , <strong>en</strong><br />
Maxwell 1984 do<strong>en</strong> suggesties voor <strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aanzett<strong>en</strong> tot <strong>de</strong><br />
ontwikkeling <strong>van</strong> theorieën over culturele <strong>evolutie</strong>.<br />
55