woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

3 altruïsme: selectie en
selectieniveaus
Dieren kunnen verbazend aardig voor elkaar zijn. Iedereen
die wel eens huisdieren heeft gehad en daar goed naar
gekeken heeft, weet dat. En voor dieren in het wild geldt
hetzelfde. Er zijn bijvoorbeeld allerlei vogels die elkaar helpen
met nestbouw en zorg voor het nageslacht, of elkaar waarschuwen
als er een roofdier nadert. * En alle onderzoekers die
gedurende lange tijd met zorg de gedragingen van een kleine
groep dieren – wolven, chimpansees, gorilla’s – hebben
gevolgd en die ‘hun’ dieren bij name kennen, komen thuis
met ontroerende verhalen over wederzijdse zorg en aandacht.
† Natuurlijk vertellen ze ook verhalen over bloedstollende
onaardigheid, er is weinig reden om te romantiseren,
maar dieren kunnen heel aardig voor elkaar zijn.
Voor sommige mensen is dat een grote opluchting. Vriendelijkheid
behoort kennelijk tot de mogelijkheden en wie
streeft naar een zorgzame samenleving hoeft niet al van meet
af aan het gevoel te hebben dat hij vecht tegen de bierkaai van
’s mensen ‘natuurlijke’ zelfzuchtigheid. Anderen gaan een
stapje verder: als zorg voor medeschepselen bij meer dieren
voorkomt kunnen we van de biologie vast nog wel wat leren
over de omstandigheden waaronder die zorg tot bloei kan
komen, en over de grenzen van ónze mogelijkheden. Zij
verwachten wat dat betreft vooral veel inzicht te kunnen
ontlenen aan de evolutiebiologie. ° Het evolutieproces immers
heeft ons gemaakt tot wat we zijn en is daardoor in laatste
* Zie Trivers 1985 voor voorbeelden.
† Zie bijvoorbeeld Fossey 1984.
° Zie bijvoorbeeld de bijdragen van Campbell en anderen in Stent 1978.
74