woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

ij een huwelijk met een zwager of schoonzus van incest
begint te spreken.
Voor andere morele principes geldt hetzelfde. Edel en Edel
beschrijven het verschil in opvatting over eerlijkheid en de
plicht om aangegane verplichtingen na te leven tussen de
bewoners van twee naburige eilandjes in de Stille Oceaan. Op
het ene eiland zullen bewoners zich alle moeite getroosten om
een handelspartner een wederdienst te bewijzen, zelfs als ze
daardoor een kans om goed geld te maken verspelen, terwijl
de bewoners van een naburig eiland leugen en bedrog als een
blijk van grote levenskunst beschouwen. *
Je zou je kunnen afvragen of de schijnbare overeenstemming
over morele beginselen tussen verschillende samenlevingen
niet vooral het gevolg is van een vertaalfout. Ik weet niet welk
woord de oorspronkelijke Australiërs (‘aborigines’) gebruiken
als ze een huwelijk met een bepaalde partner veroordelen
vanwege de aard en de mate van verwantschap, maar ik
vermoed dat het misleidend is dat woord, zoals men meestal
doet, met ‘incest’ te vertalen. Die vertaling verhult een
verschil in inzicht en draagt dus niet bij tot wederzijds begrip.
Het enige dat wellicht echt universeel is, is ’s mensen neiging
zich te houden aan een stelsel van regels. Maar dat is geen
* ‘Among the Trobriand islanders of the South Pacific a basic code of
mutual obligation is so ingrained that a man will abandon a day’s
highly paid pearl diving for a puzzled white trader in order to do a
day’s fishing for an inland neighbor in return for a few yams or other
farm produce, because the obligations to a trading partner must always
be fulfilled. But their neighbors from the nearby island of Dobu who
also live by a complicated system of trade relations, consider any
cheating one can actually get away with as a mark of the greatest
shrewdness, an admired steppingstone to success. … Anthropologists
have found that differences go far beyond these matters of specific
rules and regulations, or even goals and values. They reach into any
and every part of the phenomena and structure of morality’ (Edel en
Edel 1968: 21).
201