woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
g<strong>en</strong>eraties hebb<strong>en</strong> nagelat<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol in <strong>de</strong> ontwikkeling<br />
<strong>van</strong> nieuwe g<strong>en</strong>eraties. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ‘stukjes<br />
f<strong>en</strong>otype’, ook in direct on<strong>de</strong>rwijs, maar zeld<strong>en</strong> precies<br />
over<strong>gedrag</strong><strong>en</strong>. De jonge celliste uit ons voorbeeld zal allerlei<br />
in haar og<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rwetse frats<strong>en</strong> <strong>van</strong> haar moe<strong>de</strong>r niet<br />
overnem<strong>en</strong>. Alle<strong>en</strong> al het feit dat haar moe<strong>de</strong>r door<br />
zwijmel<strong>en</strong><strong>de</strong> aanbid<strong>de</strong>rs om haar romantische spel geroemd<br />
wordt kan <strong>de</strong> dochter ertoe br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> uiterst droog <strong>en</strong> sober te<br />
spel<strong>en</strong> (zelfs als romantiek haar alles behalve wez<strong>en</strong>svreemd<br />
is). Dat doet al e<strong>en</strong> stuk meer d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> door ou<strong>de</strong>rs<br />
uitgeputte bo<strong>de</strong>m! Ik d<strong>en</strong>k daarom dat het beter is om<br />
‘culturele’ gebruik<strong>en</strong> niet op te vatt<strong>en</strong> als <strong>van</strong> g<strong>en</strong>eratie op<br />
g<strong>en</strong>eratie over<strong>gedrag</strong><strong>en</strong> stukjes f<strong>en</strong>otype, maar als <strong>de</strong><br />
f<strong>en</strong>otypische effect<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> soortg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />
ontwikkeling <strong>van</strong> nieuwe individu<strong>en</strong>, als omgevingeffect<strong>en</strong><br />
dus.<br />
2.3. besluit<br />
Ik b<strong>en</strong> dit hoofdstuk begonn<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> nette stapel hel<strong>de</strong>re<br />
twee<strong>de</strong>ling<strong>en</strong>. Die hel<strong>de</strong>rheid bleek schijn. Sommige dichotomieën<br />
kond<strong>en</strong> op zich nog wel hel<strong>de</strong>r gemaakt word<strong>en</strong><br />
(aangebor<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>over verworv<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong>, g<strong>en</strong>etisch<br />
bepaal<strong>de</strong> teg<strong>en</strong>over omgevingsbepaal<strong>de</strong> verschill<strong>en</strong>), maar bij<br />
an<strong>de</strong>re lukte dat alle<strong>en</strong> met veel gekunsteldheid (natuur<br />
teg<strong>en</strong>over cultuur), of zelfs helemaal niet (biologisch teg<strong>en</strong>over<br />
sociaal). En voor zover het lukte raakte <strong>de</strong> verwantschap<br />
tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> twee<strong>de</strong>ling<strong>en</strong> volledig zoek. De nette<br />
grote twee<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> afb. 2.1 is dus e<strong>en</strong> grandioze vergissing.<br />
Daarmee is aan veel argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> biologische<br />
bestu<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> m<strong>en</strong>selijk <strong>gedrag</strong> <strong>de</strong> grond ontvall<strong>en</strong>.<br />
71