woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

verschijningsvormen van het leven op aarde beschreven
worden.
Het bestaan van altruïstisch gedrag werd door veel
sociobiologen beschouwd als een groot probleem, omdat dat
in strijd leek met gangbare theorieën uit de evolutiebiologie.
Ze hebben voor dat probleem ingenieuze oplossingen
bedacht, maar het ziet ernaar uit dat ze daarbij een
belangrijke stap hebben overgeslagen. Een analyse van het
gebruikte begripsapparaat suggereert dat het
altruïsmeraadsel op zich een schijnprobleem is, dat ontstond
door begripsverwarring. Dat betekent natuurlijk niet dat
sociobiologisch onderzoek aan hulpgedrag bij allerlei dieren
net zo goed niet gedaan had kunnen worden. Dat onderzoek
heeft onze kennis van hoe dieren met elkaar omgaan
vergroot.
De gedachte dat sociobiologen iets zinnigs zouden kunnen
zeggen over altruïstisch gedrag vormt voor velen hunner een
eerste reden om te denken dat sociobiologische theorieën
ethische relevantie hebben. Bij die gedachte passen enige
kanttekeningen. Bioaltruïsme in een ethologische zin des
woords kan met enige moeite wel met ethisch altruïsme in
verband worden gebracht. Dat leidt in principe tot de
mogelijkheid (sommige) vormen van (ethisch) altruïsme te
verklaren en inzicht te verwerven in de omstandigheden
waaronder dat gedrag zich zal voordoen. Bioaltruïsme in een
evolutionair relevante zin des woords heeft, zowel door een
verschil in logische structuur als door een verschil wat betreft
de grootheid waarin verlies en winst worden berekend, geen
direct verband met altruïsme in een ethologische zin, en al
helemaal niet met altruïsme in een ethische zin des woords.
207