woorden, waarden en de evolutie van gedrag - VU-DARE Home

die we ‘moreel goed’ noemen. * Dus zowel onze altruïstische
neigingen als ons morele oordeel daarover vormen een
gemeenschappelijke evolutionaire erfenis. Alleen onder zeer
uitzonderlijke omstandigheden kunnen individuen ontstaan
die die neigingen missen, maar hun bestaan – Richards
noemt ze ‘psychopaten’ – vormt geen bedreiging voor deze
evolutionaire generalisaties. Tot zover het empirische deel
van de theorie.
Richards beargumenteert vervolgens eerst in algemene
termen dat we de grondwaarden van een ethisch systeem wel
uit feiten af moeten leiden. Hij onderschrijft van harte dat de
stap van feiten naar waarden binnen zo’n systeem uitgesloten
is. Maar van waarde naar meer basale waarde terugredenerend
kom je op een gegeven moment bij de meest
basale waarden uit en waarmee zou je die, en daarmee het
hele systeem, kunnen rechtvaardigen? Voor een antwoord op
die vraag is het heel belangrijk om te weten wat ‘rechtvaardigen’
precies betekent. Volgens Richards betekent
‘rechtvaardigen’: ‘laten zien dat een uitspraak beantwoordt
aan aanvaardbare regels, uitspraken of gebruiken’. † Een goed
voorbeeld in dit verband is de rechtvaardiging van afleidings-
* ‘RV supposes that a moral sense has evolved in the human group.
‘Moral sense’ names a set of innate dispositions that, in appropriate
circumstances, move the individual to act in specific ways for the good
of the community. … These specific sympathetic responses and pricks
to action together constitute the core of the altruistic attitude’
(Richards 1986 a : 272).
† ‘…‘to justify' means 'to demonstrate that a proposition or system of
propositions conforms to a set of acceptable rules, a set of acceptable
factual propositions, or a set of acceptable practices'. If this is an
accurate rendering of the concept of justification, then the justification
of first moral principles and inference rules must ultimately lead to an
appeal to the beliefs and practices of men, which of course is an
empirical appeal. So moral principles ultimately can be justified only
by facts’ (Richards 1986 a : 285-286).
161