Pokaż treść!

292 Z NIEDRUKOWANEJ KORESPONDENCJI
rali się je rozwiązać bez ja szerszego przynajmniej świadomie i konsekwentnie
przyjętego. U M arksa ja szersze stało się rozwojem, podobnie u ewolucjonistów.
Ale Irzykowski odchyla wszystkie sugestie i w gruncie, gdy się
go przyciśnie do m uru — spostrzeże, że i on m a ja szersze — a mianowicie
prawo do umysłowych kaprysów wszystkich naraz i każdego oddzielnie.
Byłem, jestem i będę nudny.
Raz jeszcze Wasz z głębi duszy
Stanisław.
Tym i dniam i skończyłem szkic (duży) o umysłowości Heinego, rzecz,
która mi się napisała sama w trakcie całkiem innych robót. Teraz ją będę
przepisywać i zobaczę do czego podobna i co więcej robić.
Drodzy Państw o!
Do dr. R. Buberów
b. d. Przed Bożym Nar. 1910.
List ten przyjdzie na św ięta: proszę przyjąć więc wyrazy serdecznych naszych
życzeń; co do nas — to cieszymy się tylko z radości Ireny, która jak
zawsze choinki oczekuje — a zrobiła takie postępy, że możemy już jej dać
angielską, wprawdzie b. łatwą książkę jako prezent. Przy tej sposobności zapoznałem
się z angielskim sposobem wydawana dla dzieci i jestem nim' zachwycony
: najdrobniejszy szczegół okładki, papieru, w jaki jest ona oklejona
— wszystko jest wyzyskane, by bawiło dziecko. Oczekuję tylko, czy
Poł. przyśle książek polskich, o które prosiłem, bo to byłby gorzki . zawód.
Sam o sobie wolę nie pisać, z płucami poprawa nastąpiła duża, ale stan
nogi i kiszek, które muszą być owrzodziałe wewnętrznie i zewnętrznie, nieustanne
wrzody spowodowują zatrucie istnienia tak, że często nie umiem sobie
dać rady z przygnębieniem. Najstraszniejsza jest nieruchomość. Myślę, że
przed wiosną trzeba będzie się na operację zgodzić — byle tylko zgodzili się
na nią lekarze, t. j. byle uznali, że zyskam przez to ruch, dostęp do świata.
Ale wolę o tym nie pisać. Możecie sobie Państwo wyobrazić, że myśl obum
iera i choruje w takich warunkach i ja ciągle się błąkam między stanami
ekstazy intelektualnej, która co raz rzadziej mnie nawiedza i zupełnej apatii,
która konstatuje prawdę, lecz nie jest przez nią pobudzona. Słoneczny
spokój przychodzi rzadko: muszę więc z nieufnością traktować wszystko,
co myślę. Rzadko teraz zdarza mi się spotkać książkę, która dałaby mi silne
poczucie wartości istnienia: najczęściej wszystko się kończy na suchej
aprobacie. Ponieważ lubi Pan M acau la^a — zwracam uwagę na Carlyle’a
Fryderyka Wielkiego — znam tylko 8 tomów z 15, ale między nimi te,
które traktują o starym Fryderyku Wilhelmie ojcu ■— są niezrównane. Rzecz
jest w niemieckim przekładzie. O statnie rozdziały z opisem śmierci Fryderyka
W ilhelma dają wrażenie bewzględnie jakbyśmy przeżyli to wszystko:
mnóstwo barwnych żywych postaci, cały chaos X V III wiekowych figur,
dziwactw i dziwaków — ale styl Carlyle’a nie pozwala na takie dolce far’
niente, jakie daje M acaulay i czasami d rażni: prowokują także jego ultrakonsekwentne
wyskoki — ale im więcej zapoznaję się z Carlylem, tym bardziej
go podziwiam i szanuję. Tłumaczę po trochu Bruna, Machiavellego
i V ic a : Bruno mnie zadziwił istotnie: nie wierzyłem, aby było tak wiele
argumentów na korzyść tezy, że Spinoza czerpał z niego. Osobiście w tezę