Pokaż treść!

192 EMIGRACJA POLSKA 1 U KI A RZIJMSKA
nady (dziś Kolumbia i Wenecuela), holenderski, portugalski, pruski,
Zakonu Jerozolimskiego, sardyński, wirtemberski i saski, wszyscy
kardynałowie, nuncjusze i internuncjusze oraz, oczywiście, poseł rosyjski.
Ale chodziło o to, by dotarło ono i do Polski. Zajęli się tem Polacy,
oraz nuncjusz wiedeński i internuncjusz monachijski, ci ostatni z polecenia
kardynała sekretarza stanu. Allokucję wręczano tedy Polakom,
bawiącym we Włoszech, Francji i Niemczech, gorliwie to robili
zwłaszcza ludzie z obozu Czartoryskiego, sam Plater i zmartwychstańcy
dawali ją też, prawdopodobnie, Polakom licznie bawiącym wówczas
w Rzymie. Internuncjusz monachijski znalazł kogoś, kto podjął
się przemycić do Rosji choćby tysiąc egzemplarzy allokucji, nuncjusz
wiedeński liczył głównie na pomoc arcyksięcia Ferdynanda, gubernatora
Galicji, i biskupa krakowskiego Skórkowskiego. Ten ostatni podjął
się rozszerzenia pisma papieskiego bez wahania, ale arcyksiążę odpowiedział,
że przesłanie allokucji do Rosji jest prawie niemożliwe, a nawet
zbędne, bo ogłoszą ją czasopisma rosyjskie. Ogólnie biorąc, akt
papieski do unitów w Rosji prawie nie dotarł, sięgnął conajwyżej do
unitów w Królestwie i Galicji, najbardziej zainteresowanych czytelników
znalazł w Polakach. Było to zresztą do przewidzenia i napewno
w Rzymie nie miano co do tego złudzeń.
Oceniano krok papieski rozmaicie. Królowi francuskiemu bardzo
się on podobał, Metternichowi jeszcze więcej, zwłaszcza dlatego, że papież
oszczędził osobę samego cara. Mikołaj I istotnie zdziwił się, iż
protest papieski wypadł o wiele skromniej, niż oczekiwano, car ironizował
nadto, że nawet na katolików allokucja nie wywarła wielkiego'
wpływu, bo spodziewali się silniejszego gniewu papieża. Nic dziwnego
tedy, że w Petersburgu nie wiele się allokucją przejęto, była za
słaba. Polityka kościelna rządu rosyjskiego nie zmieniła się ani odrobinę,
zaczęto próbować nawrócenia biskupa unickiego w Królestwie,
Szumborskiego, w r. 1840 usunięto z diecezji podlaskiej biskupa Gutkowskiego,
starannie tłumiono resztki uporu wśród unitów w cesarstwie,
a tymczasem umieszczono we „Frankfurter Zeitung“ złośliwą
konfutację allokucji. Odmienny wpływ wywarła allokucja na Polaków.
Władysławowi Zamojskiemu podobała się ogromnie, sądził że
jest doskonała w swej treści i że „skutek przyniesie nad rachuby ludzkie",
widział w niej bojowe, antyrosyjskie wystąpienie papieża.
Ks. Adam Czartoryski pisał do kardynała Lambruschiniego, że „allokucja
ta została przyjęta jako oznaka nowej ery i jako gwarancja lepszej
przyszłości" katolicyzmu w Rosji. W ydawana przez Januszkiewicza
„Młoda Polska" pisała, że słoWa papieża pocieszyły Polaków. Papież,