Pokaż treść!

308 SPRAW O ZDANIA
b iorąc, p oszedł K ościelski w sp olszczen iu pierw szej części „Fausta", który jako drug
ie w yd an ie, w pięknej szacie g raficzn ej, ukazał się niedaw no na w itrynach księgarskich.
O d stęp u jącego od ekw im etryczności tłum acza ob ow iązu ją jednak, jako zadośćuczyn
ien ie, tym ostrzejsze w y m agan ia p rzy transponow aniu treści. K ościelskiem u udało
się to p ołow iczn ie. T u i ów d zie przekład spraw ia w rażenie fantazji na zadany
tem at, p rzew ażnie zresztą tam , gd zie odtw órca czuł się bezw zględnie zobow iązany
do resp ek tow an ia strofy, ja k w czterech oktaw ach w prow ad zającej cały utwór
„Z ueignung". O to dw a przykłady:
1. „ C zy serce je szc ze złu d ty c h u jm ie to k “
„F uhl ich m ein H e rz noch je n e m W a h n g e n e ig t “
2. „ I ty c h w y m ie n ia zacn ych , k tó rzy c h w ili
N ie je d n e j szczęścia ze m n ą n ie d o ż y li
„ U n d n en n t d ie guten , d ie um schone S tu n den
V o m G ltick getau sch t, vo n m ir h in w eg g esch w u n d en " .
N a jg o rzej w yp ad ła w iększość „Sch lagw ort‘ów “, ow ych od daw na już przysłow iow
y ch zw rotów z zakresu literack o -ży cio w ej m ądrości. N p . słyn n e w yzn an ie Fausta:
„ D a s te K ich nim , ich a rm er T o r!
U u d b in so klu g, a is w ie zu v o r“
u K ościelsk i ego birzmi:
„ A ty le p rzy n ió sł m i ten trud,
Ż em je s t ta k m ą d ry , ja k i w p r z ó d !“
U w y d a tn iliśm y celow o kilka p rzykładów , które ch w ytają tłum acza w m om entach
słabszych. P rzyk łady te d ałob y się znacznie p om nożyć o bardziej i m niej jaskraw e,
ich ilość jed n ak n ie obniży o g ó ln eg o w rażenia dużej kultury translatorskiej i rzetelnej
sum ienności, z ja k ą zgasły p oeta p racow ał całe życie nad przysw ojen iem językow i
polsk iem u jed n e g o z arcyd zieł literatu ry św iatow ej. P oetyck a alu zja na tem at „Fausta",
dochodząca do apogeum w tłum aczeniu „ N o cy W alp u rgii" , jest, m im o braki,
n ajzu p ełn iej udana.
II.
1
H ENRZJK K L E IS T : P en th esileia , tra g e d ia . P rze k ła d W ito ld a H u lew icza; rzecz
O' „ P en th esilei“ n apisał Z y g m u n t F alkow ski; str. 196. N a k ła d e m „F i l o m a t y L w ó w
— U n iw e rsy te t.
P o w ied zia ł gdzieś F ryderyk Gumdolf, że słów o zaw iera m yśl, a kto przekształca
ludzkie m yśli o rzeczach, ten zm ien ia zarazem i rzeczy. Jeżeli — dodajm y — term in
„rzeczy" będ ziem y (w zgod zie z. duchem pow yższej w yp ow ied zi) pojm ow ali jak n a j­
szerzej, n ie ogran iczając go do zakresu przedm iotów realn ych , to w tym dopiero św ietle
ukaże się sens, cel, potrzeba i skuteczność d ziałan ia w szelkiej pracy artystycznej na
terenie języka. „P en th esileia" K leista m oże tu być przykładem natarczyw ości artystycznego
słow a w obec tak opornego dla korektur św iata kultury i obyczaju, jakim jest antyk
grecki, że zw ycięstw o n ow ej w izji zdoła — skoro nasza tragedia d zieje się w ramach
fabuły an tyczn ej — dokonać się jed y n ie na m ocy rów norzędnie w spółczującego czło ­
w iek ow i patosu, w yp o w ied zia n eg o z jed n ak ą doskonałością.
W przypadku „P en th esiłei" daleko od b iegliśm y o d p ow ściągliw ości traged ii attyc-
fciej, gdlzie kieru jące namiętno-ścilaimi „przeznaczenie" zakreślało gestom granicę w tym
sam ym m iejscu , w którym ikończy się tech n iczn a w ytrzym ałość m armuru. A wraz