Pokaż treść!

TRESCIOFORM NA ZAKRĘCIE 297
m oda, której zwolenników przybywa, ku radości i usprawiedliwieniu starszej
generacji pisarzy. Jeszcze w r. 1935 na pierwszej stronie „Wiadomości Literackich”
skostniały ale wykształcony K. W. Zawodziński mógł wydziwiać na
uparte życie martwego rodzaju literackiego” . Dziś... Dziś łysawe i gołowąse
Koźmiany klecą swe zamówienia w bratnim szeregu; ich szczęśliwość m ąci zapewne
tylko jedna myśl — czemu wsześniej nie wpadli na tak łatwy i „owocny”
sposób, a mniej zręczni i naiwniejsi „epo - m ani” patrzą na to z żałosną
surowością i coć tam ględzą o ewolucji, o pełnym oddechu, szukając właściwie
metafizyki w rzemiośle i osiągając — rzemieślnicze horyzonty w m etafizyce.
W róćmy więc do artyzm u prozy. Że książka Fay’a to nie standart „reportażowy”
przekonać może łatwo choćby zestawienie z takim np. naszym rodzimym
K. Wrzosem, w tychże „W iadomościach” za Rewolucję w Grecji na
pierwszym miejscu przez Rogoża w ychw alanym :
„Wysoko biją ambicje Venizelosa. Wysoko zasiada jego przeciwnik —
Tsalderis. Przy każdym z nich znajduje się kobieta. (T u porównanie tych
kobiet, będące powtórzeniem życiorysów podanych przedtem parokrotnie).
W Neapolu lub Paryżu przebywa pani V enizelos; w Atenach przy ulicy
Kifisa rezyduje pani Tsaldaris” .
Tego chyba wystarczy dla odczucia różnicy między standartem , a tw órczością.
Idźm y dalej. Oto znowu tłumaczona (ppłk. dypl. Janusz Gaładyk)
książka Ernsta Jiingera Książę piechoty. Prosta — luksusową prostotą wyrafinowanej
kultury i bogatych przeżyć — rzeczywiście bezpretensjonalna, obliczona
raczej na dydaktykę relacja oficera liniowego. Nie mogłem powstrzym
ać się, żeby nie podkreślić wyraźnego rysunku rytmicznego w cytowanych
fragm entach:
„...Mieliśmy wszyscy silne uczucie przynależności do naszego odcinka, byliśmy
mocno z nim zrośnięci. Znaliśmy go/gdy się jak czarna wstęga ciągnął
przez zaśnieżony krajobraz/kiedy kwieciste ugory w godzinę południową/
przesycały go upajającym i zapacham i/albo gdy widmowa bladość pełni/oświetlała
ciemne jego kąty/w których roje szczurów pędziły tajemnicze życie.../
Siadywaliśmy weseli w długie wieczory letnie/na ławkach z gliny/gdy ciepłe
powietrze niosło od nieprzyjaciela/odgłosy pracowitych stuków i rodzimą piosenkę.
/Waliliśmy się na belkowania i skręcony drut/gdy śmierć stalową m a­
czugą grzmociła po okopach” .
M am y już epikę marynistyczną (coprawda niektórzy wolą Zwierciadło
morza od ballad o pniu sosnowym), będziemy zapewne mieli i poemaciki b a­
talistyczne. Czemużby nie Łatwo i owocnie... Jeśli się m a za sobą kurs podchorążych...
Ktoś dostanie zamówienie, ktoś inny uzna, że jemu wypada,
a chór spóźnionych długo w noc będzie rozważał nad czarną sprawą tężyzny
i bohaterstw a: z punktu widzenia możliwości renesansu oktawy. Co do mnie,
odpowiednik współczesny poem atu dydaktyczno-bohaterskiego, rapsodu, widzę
właśnie w prozie takiej jak Ernsta Jiingera.
W tej modzie na epickość jest coś bardzo nietaktownego, coś z nieodpowiedzialnego
wścibstwa, coś z rasowej grafomanii. (Mówię o „am atorach” -—
bo „epicy” zawodowcy są znacznie uczciwsi: oni rozwijają tylko do „wielkiej
formy” proceder zarobkowy, polegający na odwalaniu reklam drogeryjnych
i monopolowych panegiryków i t. p.). Zważmy tylko. Z jednej strony
kompetencja, znawstwo, obfity m ateriał mieszczący się w prozie łatwo i wy­