Pokaż treść!

Z AUTOBIOGRAFII 251
zgodę. Lecz nazajutrz, kiedy przeczytałem w gazetach ogłoszenie
0 „Moskiewskim, Artystycznym, Popularnym Teatrze“, strach mnie
ogarnął, gdyż zrozumiałem, jaką odpowiedzialność wzięliśmy na siebie
słowem: „artystyczny11.
Byłem tym bardzo przejęty. Lecz los zesłał mi pociechę: tego samego
dnia po pracy Włodzimierz Iwanowicz Moskwin pokazywał się
w roli Fieodora i wywarł na mnie olbrzymie wrażenie. Płakałem pod
wpływem jego gry ze wzruszenia, z radości i w nadziei, że wśród nas
znajdują się utalentowani ludzie, którzy mogą wyróść na wielkich artystów.
Było więc dlaczego cierpieć i pracować. Tego wieczora, wszystkich
nas uradowali A. L. Wiszniewski — Borys Godunow i W . W.
Łużskij — Iwan Szujski i O. L. Knipper — Irina i inni artyści.
Czas mijał. Nastał ostatni wieczór przed otwarciem. Próby skończyły
się, lecz zdawało się, że nic nie zostało zrobione i że przedstawienie
nie jest gotowe. Zdawało się, że niedokończone szczegóły zgubią
całe widowisko. Miało się ochotę próbować przez całą noc, lecz W łodzimierz
Iwanowicz przezornie wymógł, by przerwano dalszą pracę
1 dano aktorom możność skupienia się i odzyskania spokoju przed następnym,
decydującym, uroczystym dniem otwarcia teatru: czternastego
października 1898 r. Przed ukończeniem ostatniej próby nie mogłem
wyjść z teatru, nie zważając na spóźnioną porę, gdyż tak w domu nie
mógłbym zasnąć — siedziałem więc na widowni w oczekiwaniu zawieszenia
popielatej kurtyny, która, sądziliśmy powinna była stworzyć
przewrót w sztuce swą niezwykłością i prostotą.
Nadszedł dzień otwarcia. My wszyscy uczestnicy ■— doskonale rozumieliśmy,
iż nasza przyszłość, nasz los został postawiony na kartę. A l­
bo wejdziemy tego wieczoru w podwoje sztuki, albo zatrzasną się one
* przed nami. Wówczas na zawsze zmuszeni będziemy siedzieć w nudnym
biurze.
Wszystkie te myśli i wyłaniające się smutne perspektywy były szczególnie
ostre w opisywanym przeze mnie dniu inauguracji. Moje wzruszenie
potęgowało się uczuciem bezsilności: praca reżyserska skończona
— teraz kolej na artystów. Oni jedynie mogą wprowadzić na świat
przedstawienie, ja zaś nic więcej nie zdołam dokonać i muszę miotać się,
męczyć i cierpieć za kulisami bez możności przyjścia im z pomocą. Cóż
za udręka — siedzieć w swej garderobie, gdy na scenie odbywa się
rozstrzygająca bitwa! Nic więc dziwnego, iż chciałem całkowicie wykorzystać
ostatnią chwilę czynnego udziału w przedstawieniu przed
podniesieniem kurtyny. Musiałem po raz ostatni wpłynąć na artystów.
Starając się zwalczyć w sobie śmiertelny strach przed tym, co miało