Pokaż treść!

STEFAN KAPIERSKI
O BOLESŁAWIE KOSKOWSKIM
„...Dużo jeszcze przejdziemy utrapień i prób, zanim wytworzy się prąd
opinii publicznej, dostatecznie jasnej i silnej, aby móc podjąć dzieło
systematycznej1) naprawy... Rzeczypospolitej" — pisze Koskowski
w jednej ze swych gruntownych broszur2). Jemu samemu przez kilka
dziesięcioleci cel ten przyświeca, w tym kierunku urabia piórem, poświęconym
pracy mozolnej, codziennej, opinię warstw, które uznał
za oświecone, tym samym odpowiedzialne za losy ogółu, przygotowuje
nie zawsze dość uważnych czytelników, grunt uprawia pod późniejszy
zasiew. Do organicznej naprawy, kontrolowanej rozumem, stale się odwołuje,
ma niezachwianą wiarę, syconą zdrowym rozsądkiem (common-sens‘em),
w sprawczą moc takich sił—przeto nawiązuje do tradycji,
uprawia pilną jej kontynuację. Jeśli w odniesieniu do kogo wolno
wskrzesić tak bardzo obowiązujące słowo „statysta", to wobec tego
dziennikarza w wielkim stylu, który zatroskany był zawsze o całość,
niebaczny na osobiste wyróżnienie się, nieskory do pośpiesznego
entuzjazmu, dbały o powiązania logiczne, o sprzęgnięcie pierwiastków
rozbieżnych. Można się spytać, czy nie przeceniał w ogóle tych instancji
racjonalnych, można zwłaszcza spytać się po doświadczeniach
lat ostatnich, niezależnie wszakże od powątpiewań, przyznać należy, że
samo takie dążenie, jako wzór pewnej idealnej dyrektywy, pozostaje
cenne. Podobnie wydać się może, że nadmierną wartość przypisywał
własnemu audytorium, apelując do tych, którzy zdali mu się wyłącznie
niemal powołani do rozstrzygnięć — do „uwagi ludzi, zajmujących się
zagadnieniami politycznymi". Podobne zaufanie wydać się może obecnie
przesądem, i to tak zwietrzałym, jak odwoływanie się do tajników
kancelaryj dyplomatycznych ery metternichowskiej. Tym gorzej dla
nas, że tak szybka nastąpiła degradacja. W tedy, gdy Koskowski bogacił
zasób swej wiedzy praktycznej i intelektualnego doświadczenia,
istniało jeszcze coś w rodzaju takiej elity z doboru i naturalnego powinowactwa,
jeśli nie ścisła kasta, to koło szersze, przemawiające wspólnym
językiem pojęć, tak, jak istniało naprawdę towarzystwo (to też
ma dzisiaj podźwięk anachronizmu), wyzbyte koteryjności i wulgar-
') W szystkie podkreślenia w cytatach m oje.
2) „C hcecie rozw oju czy przew rotu". W arszaw a, 1929.