Pokaż treść!

Z AUTOBIOGRAFII 241
tylko z dziedziny swej specjalności, lecz i w dziedzinie reżyserii. P o­
trafił jako dekorator zrezygnować z ambicyj swych dla ogólnej idei
inscenizacji. Kwestia kostiumów podówczas też opacznie była postawiona.
prawie nikt nie interesował się historią kostiumów, nie zbierał
muzealnych przedmiotów, tkanin, ksiąg. W kostiumach istniały trzy
style: Fausta, Hugenotów i Moliera, nie licząc naszego narodowego —
bojarskiego. „Czy nie m ają państwo jakiegoś hiszpańskiego kostiumu,
w rodzaju Fausta lub Hugenotów" — zapytywali klienci. „Są, W a­
lenty, Mefistofeles, St. Bri w różnych kolorach", odpowiadał właściciel
kostiumerni. Nie umiano korzystać nawet z gotowych, już stworzonych
wzorów. Tak np. Meiningenczycy, będąc w Moskwie, byli na tyle
uprzejmi, że pozwolili jednemu z moskiewskich teatrów skopiować
dekoracje i kostiumy wystawionej przez nich sztuki; gdy kostiumy te
przygotowano i włożono —• nie miały nic wspólnego z wzorami
Meiningenskimi, gdyż moskiewcy artyści przyłożyli do nich swą rękę,
każąc krawcowi w jednym miejscu zaszyć, w drugim zmniejszyć, skąd
kostiumy nabrały zwykłego teatralnego stylu Fausta i Hugenotów.
Każdy krawiec wyspecjalizował się na szablonowych, raz na zawsze
ustalonych wzorach i nie chciał nawet zajrzeć do ksiąg i szkiców malarzy,
a wszelkie inowacje i zmiany tłumaczył brakiem doświadczenia
zamawiającego. „Albo to mało ich szyłem Malarz widocznie po raz
pierwszy pracuje". Tak rozprawiali ówcześni krawcy. Jednak było
kilku wśród nich, których udało się nam, co prawda z wielkim trudem,
oderwać od martwej rutyny. To miało miejsce jeszcze w okresie
mej pracy w Towarzystwie Sztuki i Literatury. Od tego czasu zdążyli
oni stworzyć nowy szablon a la Stanisławski, który też już się zużył,
zmanierował i stał się nielepszy od poprzednich stylów. Wszystkie te
warunki zmusiły mnie wziąć się samemu do kierownictwa przygotowania
kostiumów. Trzeba było znaleźć coś nowego, zupełnie niewidzianego,
o czym wówczas nikt nie myślał. Przyszła mi z pomocą w tej
sprawie artystka M. P. Liłina, moja żona, mająca poczucie smaku i pomysłowość,
poza tym jedna z artystek, M. P. Grigoriewa. Zjawili się
inni pomocnicy — krewni i znajomi. Przede wszystkim zabraliśmy się
do wystudiowania kostiumów z epoki „Cara Fieodora", gdyż wystawienie
tragedii A. Tołstoja znajdowało się u nas na pierwszym planie. Szablon
kostiumów bojarskich był szczególnie utarty. W kostiumach muzealnych
są subtelności w linii i kroju, których nie potrafią uchwycić
zwyczajni krawcy, lecz które są najbardziej typowe dla epoki. Potrzeba
artysty i malarza, by je wyczuć. Tę właśnie tajemnicę, to „je ne
sais quoi" kostiumów —1szukaliśmy wówczas. Wszelkie wydawnictwa.