PDF6.76 MB - Wyższa Szkoła Komunikacji i ZarzÄ dzania

Potencjał zawodowy przedsiębiorców jako czynnik rozwoju małych firm... 193wskazują spadek częstotliwości występowania takich cech, jak: poziom indywidualizmu,chęć polegania na sobie czy ponoszenia ryzyka (Domański, 2002).Druga orientacja – pesymizm rynkowy – charakteryzuje głównie osoby przekonaneo tym, że czynnikiem decydującym o szansach zatrudnienia czy osiąganiukorzystnej pozycji materialnej jest sieć układów i znajomości. Zarówno orientacjapesymistyczna, jak i materialna, wiążą się z ukierunkowaniem na potrzeby bezpieczeństwabytowego i stanowią implikację negatywnej wizji realiów polskiej gospodarkirynkowej. Taki sposób postrzegania rzeczywistości jest zresztą typowy dlamieszkańców tej części Polski, co potwierdzają rezultaty projektów zrealizowanychna początku lat 90. wśród przedsiębiorców (Dyczewski, Romejko, Wadowski, 1994;Sobczyk, 1995) i blisko dekadę później wśród pracodawców 8 . Niekorzystną ocenękondycji ekonomicznej własnej firmy można by więc bardziej uznać za wynikmentalności niż wskaźnik faktycznego jej funkcjonowania. Jednak nasilenie pesymizmurynkowego i orientacji materialnej, a jednocześnie wskazywanie trudnościekonomicznych prowadzonego biznesu występują najczęściej w przypadku właścicielinajmniejszych przedsiębiorstw, jedno czy dwuosobowych, a niski poziom życiaw województwie lubelskim ilustrują też dane obiektywne.Zjawisko wewnętrznej dyferencjacji kategorii przedsiębiorców dość dobrze oddajestosunek do sfery materialnej, posiadający co najmniej dwa charakterystycznewymiary, które należy przypisać zdecydowanie różniącym się kategoriom właścicielimałych firm. Osoby wykazujące wyższe wartości orientacji materialnej, co było jużpodkreślane, cechuje koncentracja na potrzebach bezpieczeństwa bytowego. Nasileniutej orientacji sprzyja niższy poziom wykształcenia, osobiste doświadczenie bezrobocia,znaczący udział bliskiego otoczenia społecznego w motywowaniu do działaniagospodarczego, słaba kondycja ekonomiczna rodzin i prowadzonego biznesu, szczególniepodmiotów jedno i dwuosobowych. Można tu zauważyć relatywnie niższy poziomkwalifikacji i umiejętności funkcjonowania na rynku, prawdopodobnie nie tylkow zakresie własnego przedsięwzięcia, a także wspomniany już wysoki stopień pesymizmurynkowego. Z drugiej strony jednak, oczekiwania materialne stanowią korelatsilnej orientacji na wartość pracy, przedsiębiorczość i zasady merytokratyczne. Różnicaw stosunku do wcześniej wskazanych osób polega na tym, że ta kategoria przedsiębiorcówodnosi sukces finansowy, potwierdzający ich sprawność organizacyjnąi wyrażający wartość ekonomiczną wykonywanej pracy. Powodzenie materialne jesttu więc efektem sposobów myślenia i aktywności zawodowej, natomiast aspekt tennie stanowi głównego czynnika motywacyjnego. Dla przykładu: osiąganie korzystnychrezultatów ekonomicznych przez przedsiębiorstwo sprzyja satysfakcji – w tej kategorii97,1% badanych deklarowało zadowolenie z pracy 9 . Pomimo tego jednak, że osiągnięciamaterialne stanowią trafną miarę sukcesu, to są tylko jedną z determinant8Badania ankietowe przeprowadziłam w 2001 roku (410 zakładów pracy zatrudniających powyżej10 pracowników, teren województwa lubelskiego, próba losowa pobrana w WUS w Lublinie).9Siła związku między zmiennymi zadowolenie z pracy i ocena kondycji ekonomicznej firmy:Spearman R = 0,40; p