Principi evropskog regionalizma - Centar za regionalizam

gioni su konstituisani kao autonomne teritorijalne jedinice sa sopstvenimnadležnostima i funkcijama usklađenim sa principima iznetim u Ustavu”.Objektivno nasleđene istorijske, kulturne i druge specifičnosti 20 italijanskihregija uticale su da se ustavotvorac opredeli za asimetričnost njihovih institucionalnihstruktura i kapaciteta. Petnaest regiona dobilo je tzv. redovnistatus. Poseban status namenjen je ostrvskim regijama (Sicilija i Sardinija),kao i pograničnim oblastima, sa mešovitim etnonacionalnim sastavompopulacije. Na granici sa Francuskom, to je regija Val d’Aosta, sa Austrijom— Trentino Alto-Adiđe (Južni Tirol) i sa ondašnjom Jugoslavijom — JulijskaVenecija.Isti principijelni pristup imali su i španski ustavotvorci prilikomdonošenja Ustava Španije (1978). Zaokupljeni poslovičnim problemomnacionalističkih, autonomističko-federalističkih tendencija, odnosnopotrebom obezbeđenja demokratskih institucija putem funkcionalneravnoteže društvenih sukoba i konsenzusa, Španci su koncept integralnedržave implementirali u ustavni tekst na sledeći način: “Ustav je zasnovanna neraskidivom jedinstvu španske nacije i zajedničkoj i nedeljivoj zemljisvih Španaca; ustav priznaje i garantuje pravo na autonomiju nacionaliteta iregiona od kojih je zemlja sastavljena kao i solidarnost među svima njima”(Član 2); “Država je teritorijalno organizovana u opštine, provincije i autonomnezajednice koje mogu da se konstituišu. Sve ove jedinice će uživatisamoupravu s ciljem ostvarivanja svojih pojedinačnih interesa” (Član 137).Stvaranje jednog osobenog sistema pre-autonomija, 1977. i 1978.godine, paralelno sa dogovorom najsnažnijih stranaka, omogućilo je, dakle,da osmo poglavlje španskog Ustava definiše jedan dovoljno otvoren i fleksibilanmodel, u kome je bilo mesta čak i za one koji do tada formalnonisu prihvatili Ustav (naročito baskijski nacionalisti i deo desnice političkinajviše vezan za frankizam). Uz poteškoće, prepreke i razlike u mišljenju,takav pristup je omogućio stvaranje 17 autonomnih zajednica, sa veomaznačajnim stepenom po li tičke autonomije. Sve one su preuzele zakonsku iizvršnu vlast unutar nadlež nosti koje su im dodelili njihovi statuti autonomija,zadržavajući, po ustavnom nalogu, jedinstvo pravosuđa (Marse, 1997).Komparirajući institucionalna rešenja u Italiji i Španiji mogu seuočiti brojne sličnosti i razlike. Osnovne sličnosti su: 1) Formalna proklamacijaunitarnog uređenja, bez obzira što u praksi (naročito u Španiji)sistem funkcioniše zahvaljući normativnim rešenjima koja se teorijskidefinišu kategorijom “federalizma saradnje” (kooperativnog federalizma);2) Regioni, kao ustavna kategorija i konstitutivni činilac centralnevlasti, što se ogleda u dvodomnoj strukturi Parlamenta (Generalnog Kortesa)i direktnoj zastupljenosti regiona u tzv. Gornjem domu-Senatu; 3)Velike razlike u pogledu veličine i broja stanovnika regiona; 4) Normativnodefinisana razlika između regiona (autonomne zajednice) sa običnimstatusom i regiona sa specijalnim statusom; 5) Jasno razlikovanje izmeđujedinica lokalne samouprave (opština i pokrajina) i regionalnih autonom-19