Principi evropskog regionalizma - Centar za regionalizam

O kompleksnosti problema savremene države i teritorijalne organizacijevlasti govore i sledeće činjenice. Recimo, paralelni trendovi globalizacijei kontinentalnih integracija, s jedne strane, te procesa (evro)regionalizacijeputem, prekogranične interteritorijalne saradnje subdržavnihregionalnih i lokalnih zajednica, s druge, pokazuju da je nacionalna državau nekim slučajevima premala, a u nekim prevelika za funkcionalno rešavanjeproblema. Danijel Bel (D. Bell) bi rekao za takvu situaciju da su “... vladenacionalnih država postale ‘suviše male da bi se izborile s velikim problemima’,kao što su uticaj globalne konkurencije na svetskom tržištu ili uništenježivotne sredine; s druge strane, vlade su postale ‘suviše velike da bi se uhvatileu koštac sa malim problemima pojedinih gradova ili oblasti” (Prema:Gidens, 2003: 434-435).Međutim, uz sve pohvale decentralizaciji, uvek je nužno imati naumu i činjenicu da ključni zadatak moderne demokratije nije refeudalizacijapolitičke sfere i bukvalno onemoćenje centralnih aparata državneuprave. “Porušiti zidove države ne znači... stvoriti svet bez zidova, već prestvoriti hiljadu malih tvrđavica”, kaže M. Walzer (Volcer, 2000: 70). Kako sastanovišta legitimnosti i efikasnosti upravljanja ekonomskim i tehnološkimprocesima, tako i iz ugla zaštite fundamentalnih ljudskih prava i sloboda,država se u mnogim svojim funkcijama i danas potvrđuje kao najadekvatnijioblik regulacije i upravljanja globalnim društvom. Sve to, u principu, govorida se ključni zadatak savremenog momenta u razvoju demokratskih sistemasvodi na uspostavljanje prave ravnoteže između nadležnosti centralnedržave, s jedne strane, i regionalne i lokalne autonomije, s druge strane.Konsekventno Kelzenovom (Hans Kelsen) stavu da “ideja centralizacijenalazi svoj najznačajniji izraz kada sve centralne norme stvara iizvršava jedno lice koje se nalazi u geografskom centru države, i takorećiobrazuje njen pravni centar”, sledi ocena da je ideja decentralizacije “...obično spojena sa idejom većeg broja organa, od kojih se svaki nalazi upodručju u kome se prostire njegova nadležnost” (Kelzen, 1998: 373). Dakle,s obzirom da se svi problemi (de)centralizacije tiču “... područja važenjapravnih normi i organa koji ih stvaraju i primenjuju”, opredeljujemo se i zaKelzenov pojam centralizovanog državnog uređenja, kao pravnog poretkačije norme “... važe na celoj teritoriji preko koje se ono prostire, što značida sve njegove norme imaju isto teritorijalno područje važenja”. S drugestrane, decentralizovana država biće takav pravni poredak koji se “... sastojiod normi koje imaju različita teritorijalna područja važenja”, pri čemusu neke norme važeće za celu državnu teritoriju (centralne norme), a nekese primenjuju samo na određenim područjima lokalne ili pokrajinske samouprave(decentralne norme) (O tome: Kelzen, 1998: 367-391; kao i Komšić,2000: 449-452).7