Principi evropskog regionalizma - Centar za regionalizam

tralnih organa vlasti. Najviše što centralna vlast može da učini u kontroli regionalnepolitike jesu raspuštanje regionalnog saveta u slučaju ekstremnogvređanja ustava i zakona (Italija), kao i privremena suspenzija regionalnihodluka i pokretanje spora pred Ustavnim sudom (Španija).1.1.8 Socijalno-politički aspekti decentralizacije,regionalne i lokalne demokratijeAko je sve do pre neku deceniju sistem centralizovane državne upravevezivan za onaj imperativ politike koji je nazvan — efikasnost, a decentralizacijasmatrana ustupkom suverene vlasti nižim nivoima teritorijalnogorganizovanja, zbog potrebe vlasti za legitimnošću, danas se devolucija i decentralizacijavlasti, sa sve manje sumnje, smatraju uslovom za ostvarenjeoba imerativa moderne vladavine — i ekonomsko-upravljačke efikasnosti iprihvaćenosti od strane svih raznorodnih segmenata stanovništva.Kao što smo već pokazali, oba sistema, i centralizovani i decentralizovani,imaju svojih dobrih i loših strana. Dobre strane centralizacije običnose vezuju za njegovu jednostavnost, jeftinoću i sposobnost autoritativnogupravljanja problemima sa stanovišta interesa celine državne zajednice. Sdruge strane, vrline decentralizacije su u elastičnosti takvog sistema, prilagodljivostilokalnim potrebama, te bržem i lakšem rešavanju poslova upravljanja.Organi decentralizovane vlasti bliži su lokalnom životu i interesimagrađana i olakšavaju njihovu participaciju u poslovima od javnog značaja.Od nastanka moderne demokratije, o tome uverljivo svedoči townshipsdemocracy. Njen značaj u uspostavljanju kontrolnog balansa “korupcijii perverziji predstavničkih tela” najbolje poentira davno (1824. godine)insistiranje jednog od “očeva osnivača” (founding fathers) američkedemokratije, Tomasa Džefersona (Th. Jefferson) da se pokrajine podele naokruge (Divide counties into wards). Za ovaj “ward-sistem”, Džeferson jeprimetio kako “ljudski duh ne može izmisliti nosiviji fundament za slobodnu,stabilnu republiku kojom se dobro vlada nego što su ovi elementarniokruzi-republike” (O tome: Arent, 1991: 214-217; kurziv J. K.). Na istomfonu je i ne tako stara ideja da “... u zemljama partijske vlade, sistemdecentralizacije može poslužiti kao predohrana od partizanske uprave”,odnosno od apsolutnog gospodarenja vladajuće stranke ili koalicije celomdržavnom upravom “u svima njenim, čak i najsitnijim manifestacijama” (S.Jovanović, 1990: 403).U kontekstu Heldove (D. Held) tipologije istorijskih etapa razvojademokratije — od antičke demokratije grada-države, preko protektivne irazvojne faze liberalne demokratije, do participativne varijante društvenedemokratije (Held, 1990) — moglo bi se reći da lokalna demokratija posedujedanas od svega pomalo. Ovaj oblik upravljanja česticama savremenog (mega)polisa, u najmanju ruku, predstavlja komplementarni proces i jednu od bitnih27