Principi evropskog regionalizma - Centar za regionalizam

Uniji omogućavajući stanovništvu da u punoj meri učestvuje u ekonomskimi bezbedonosnim strukturama savremene Evrope. 117Nasuprot Poljskoj, Češka je imala tradiciju lokalne i regionalne samouprave,pogotovo kada se radi o dva istorijska regiona Bohemiji i Moravskoj.Kada je ustanovljena kao multietnička država 1918. Čehoslovačka se sastojalaod Bohemije, Moravske, Šleske, Slovačke i Podkaraptske Rutenije a nakonII svetskog rata postaje federalna država. Sve do decembra 1990. godinefunkcionisao je sistem trostepene lokalne samouprave (opštinske oblasne iregionalne). Ipak tokom komunističkog režima lokalna samouprava generalnone funkcioniše, jer opštine nemaju pravni status a vlada čini sve daoslabi istorijske regione. Tako se formiraraju regioni – kraje, koji su zapravou funkciji centralne vlasti kao i 76 okruga. Federalizacija je u tom kontekstupredstavljala samo prikrivenu centralizaciju koja se zasnivala na autoritarnomsistemu vladavine i kršenju ljudskih prava i sloboda. 118Nakon prvih višepartijskih parlamentarnih izbora situacija se nijeodmah izmenila, zato što je nova elita usmerila svu pažnju na reformskeprocese sa tendencijom osnaživanja države. Tako su regioni nestali saobrazloženjem da nemaju istorijsko zaleđe a njihova ovlašćenja su prenesenana okruge. Okruzi pri tome nisu imali demokratski izabrane institucijeodlučivanja, i predstavljali su filijale centralne vlasti. Opštinska samoupravaje takođe bila predmet brojnih ograničenja. Nakon što je Predsednik Havelinicirao novu administrativnu podelu, koja bi počivala na istorijskim regionima,državna komisija je sačinila predlog četiri moguća modela:- Institucionalizacija takozvanih istorijskih regiona- Stvaranje provincija kao neke vrste proširenih okruga- Kombinacija prva dva modela gde bi provincije bile ustanovljeneu granicama istorijskih regiona sa istovremenim funkcionisanjem državnihorgana i institucija samouprave- Stvaranje federalnog sistema gde bi Češka, Slovačka kao iMoravska i Šleska bile republike i imale sopstvene statute, zakonodavna iizvešna tela kao i pravosuđe. Svaki region bi odlučivao svojoj unutrašnjojorganizaciji dok bi broj federalnih ministarstava bio smanjen. 119Ipak ovaj predlog je objavljen u trenutku sprovođenja prvih privatizacija,ekonomskih reformi kao i tenzija između Češke i Slovačke. Podeladržave koja je usledila, je skinula decentralizaciju sa dnevnog reda države.Kada je 1993. godine donet novi Ustav Češke u njemu je bila sadržanai odredba o ustanovljenju viših instanci samouprave pod velikim pritiskomDemohrišćanske stranke i uz snažan otpor Premijera Klausa i njegove117 Chancellery of the Prime Minister of the Republic of Poland, Government Plenipotentiaryfor the Systemic Reform of the State, Effectiveness, Openness, Subsidiarity: A new Polandfor New Challenges, Warsaw, Dec. 1999118 Hendrych, Dusan, Constitutional and Legal Basis of Czech Public Administration, EuropeanReview of Public Law, 8. 2., 1996, st. 299-312119 Obrman, Jan & Mates, Pavel; Subdividing the Czech Republic: The Controversy Continues,Radio Liberty Research Reports, 3, 4 March 1994, st. 27-30213