lactaverit; hinc Vasorum inanitio, & infirmitas consequipotuit. Idem Ballonius casum refert cuiusdamNutricis, ex quo cautio non contemnenda pro Nutricumrecta curatione elici poterit; lubet autemeiusdem verba referre: Cuidam mulieri in spinamfluxio, rigida penè erat, Nutrix erat, Ò lactandi diligentia,O assiduitas occasio mali fortasse fueras.Datum madicamentum potens. Gossypium cumOleo applicatum; brevi convaluit, secta Vena nonest; Lacti tepor O unctio pepasmum promoverunt.Alius Medicus Venam fortasse aperuisses; hinc errantpersaepè Medici, qui causa affectuum in Nutricibusad mensium suppressionem referentes,subitó sectionem Venae imperant. In fimili casuhodierni Medici, apud nostrates saltem, non semeltantum, sed bis aut ter Venam secuissent, quodremedii genus si omitterent, grande nefas, & mortepiandum se patraturos crederent. Ubi enim Nutrixaliqua ob praedictos affectus, seu quo alio morbolaboret, in sanguinis missione pro Curationis cardinespem totam reponunt, eo solo fundamneto,quod toto lactationis tempore à menstruis purgationibusimmunis fuerit; verúm in hoc saepissimépeccari solet, non enim solum ad mensium carentiam,tanquam ad mali fomitem & sanguinis abundantiaecausam respiciendum, sed ad cacochymiam,& malum ex longa lactationem contractum.Quare cum obviae sint, ac passim occurrant lactantescurandae, pauçaeque sint (apud Nosrates saltem)quae in Nobilium Domibus infantes alant, &quae opiparé vivant, cautè procedendum in Venaesectione, ne corpus magis es foetum reddatur, &morbus ingravescat; in hoc bivio itaque satiús est,per viam medicamentorum purgantium incedere,quam per phlebotomiam intempestive, seu temeréinstitutam.Quot porrò incommoda in ipsis mammispatiantur Nutrices, veluti nimiam lactis abundantiant& profusionem, cum lac tenuius est( undesequatur virium imbecillitas & atrophia) lactisgrumescentiam, mammarum inflammationes, abscessus,in papillis scissuras nemo non novit; proptereatab horum affectuum causis exactius perquirendis,& curatione proponenda, ne actum agerevidear, supersedebo, cum apud Practicos haec omniaprostent abundè descripta, unà cum magnaremediorum suppellectile, veluti videre est apudexperientissimum Etmullerum.Solent interdum Nutrices de dolore quodamcompressivo in dorso conqueri, quod observaturvarios años. Dice Ballonio , el médico con más experienciaen su tiempo, que "la evidencia demuestraque muchas de las mujeres que fueron nodrizasdurante largo tiempo han quedado consumidas oexpuestas al flujo mujeril". En estas mujeres se producefácilmente la licuación de los humores y lapesadez de los órganos receptores, como le ocurrióa una mujer — dice este autor — que tenía tal cantidadde leche que, durante largo tiempo, amamantóa tres niños simultáneamente, lo que pudo originaruna inanición y flojera de los vasos. El mismoBallonio expone el caso de otra nodriza, del que sepodrá deducir una apreciable precaución para lasanación de tales mujeres. Prefiero presentar suspalabras textuales: "Una mujer estaba casi rígida deuna fluxión en la espina dorsal; era nodriza y talvez la causa de su enfermedad había sido la diligenciay la asiduidad en la lactancia; se le recetó unmedicamento enérgico, y se le aplicó algodón empapadoen aceite; en poco tiempo curó, sin necesidadde cortarle la vena; la tibieza del lecho y la unciónpromovieron la recuperación. Otro médico talvez hubiera procedido a una flebotomía".De esto proviene frecuentemente el error de los médicosde achacar el origen de las dolencias de lasnodrizas a la supresión de la regla, ordenando rápidamenteel corte de vena. En similares circunstanciaslos médicos actuales — al menos entre nosotros—, habrían aplicado este mismo remedio, inclusovarias veces, convencidos de que, si no lohacían, cometerían un grave delito que pudiera sercastigado con la muerte. Así, cuando una nodrizapadece alguna de las citadas dolencias u otra enfermedad,basan su esperanza de curación en la extracciónde sangre, alegando que durante la lactancia,no ha tenido la menstruación. Pero frecuentementese comete el error de contemplar la carenciade regla como estimulante del mal y origen de laabundancia de sangre, así como la cacoquimia ydolencia contraída a causa de la lactancia prolongada.Dado que las nodrizas acuden a nosotros confrecuencia para que las curemos y son muy pocaslas que viven — al menos entre nosotros — enmansiones señoriales rodeadas de lujo, hay que tenermucha precaución a la hora de practicar unaflebotomía, para que el cuerpo no quede más agotadoy la dolencia se agrave. Así pues, ante esta encrucijada,es mejor optar por los medicamentos pur-gativos y no practicar temerariamente la flebotomía.107
potissimum in iis Nutricibus, quae recenter pepererint,&multo lacte abundant, ob mammas nimismolles & laxas, seu quia ab Infante debiliori nonsatis exhauriantur, dolorem aurem compressivum indorso praesertim persentiunt, eò quod vasa lacteaThoracica circa aggerem spinalis medullae perreptantia,& Chylolam materiam pro lactis generationead axillares, seu mammas (ut creditor) deferentianimis turgeant, ac distenta sint, cuius remedium eritmoderamen in victu, ac praesertim in generosiorisVini potu, atque etiam aliqua sanguinis detraction,si dolor premat, haec autem dolorosa compressio,quam interdum febris consequitur, observari foletin mulieribus eusarcis, & habitioribus.Hystericis quoque affectibus, ut superiusannotavi, infestari folent Nutrices, ac eae potissimum,quae in Domibus Nobilium degunteuchymis cibis altae, sed magna diligencia procul àconiugali commercio custoditae; Ventre enim saginato,uterus liquore feminali turgescens indignatur,ac in furores agitur, cum non exigua lactei liquorisin mammis defoedatione. Omnes serè, qui de Nutricumregimine scripsere, hoc primùm, tanquamrem indubiam, ac veluti Oraculum è Tripode accipunt,quod Nutrix à virili concubinatu abstineredebeat, ne lac vitietur, A Venere omnina abstinendamesse, quae lac prebebit, moneo; nam O mensesviri consuetudine provocantur, O lac odoris gratiamin deterius mutat;Verba suntGaleni. Nimius essem,si Auctores omnes, qui cautionem hanc, tanquamnecessariam, proponent, recensere vellem, quamsicuti parúm rationi consonam, ita non multum salutarem,neque experientiae congruam, deprehendi.Haud ibo inficias, quod si lactans conceperit, nonnisi pravum, & imbecile alimentum suppeditarepossit, & quin subitò ablactandus sit Infans seu alteriNutrici tradendus. Satis curiosa est historia, ¬atu digna, quam Reggnier de Graassrefert; aitenim, quendam Delphis Catellam satis pinguemdomi habuisse, è cuius mammis lac Felis exsugebat,licet Catella nunquam generasset, quam idcircoHerus diligenter custodiebat, ne tunc temporis, cumillam coitum apperere cognoscebat, domo exiret, &amasium reperiret cui iungeretur, sed cum tandemCanis extraneus clam illam iniisset ex eo temporeFelix noluit amplius catellae lac esugere. Inficiariitaque non ausim, quin concubitus, si immodicus sitac satis frequens, lacti labem aliquam affricare debeat;at forsan lac magis vitiari credendum est, siNutrices, quae Infantes in alienis domibus nutrient,a suorum Conjugum consuetudine, & adspectuSabemos cuantos padecimientos sufren las nodrizasen sus mamas, como son superabundancia y profusiónde leche cuando ésta es excesivamente licuada(provocando debilidad y disminución de las fuerzas),grumosidad de la misma, inflamación de lasmamas, abscesos y grietas en los pezones. Debido aesto no profundizaré en la investigación de las causasde estas afecciones ni en propuestas de curaciónpara no dar la impresión de insistir en un tema yatratado y descrito minuciosamente por los prácticos,junto con abundantes remedios que puedenconsultarse en el experto Ettmüller .A veces las nodrizas se quejan de dolor compresivoen la espalda, y más las que acaban de dar aluz y tienen gran cantidad de leche, bien porque suspechos están demasiado blandos y flojos o bienporque el niño es muy débil y no les saca la lechesuficiente. Pero realmente sienten ese dolor en laespalda debido a que los vasos lácteos del tórax,que se deslizan junto al canal de la médula espinaly llevan la materia quilosa para producir la leche alos axilares o mamas (según se cree), se hinchandemasiado y quedan distendidos. El remedio serámoderación en la comida y sobre todo en la bebidade vino, e incluso alguna extracción de sangre si eldolor es apremiante; esta opresión dolorosa, a vecesacompañada de fiebre, suele darse en mujeres gruesasy robustas. Vuelvo a referir que las nodrizassufren afecciones histéricas, sobre todo las que sealojan en las mansiones señoriales, alimentadas conmanjares exquisitos pero apartadas de todo tratoconyugal. Así al mantenerse el estómago lleno, elútero, hinchado de humor seminal, se irrita y es objetode arrebatos, provocando un deterioro delhumor lácteo en los pechos. Normalmente los quehan escrito sobre comportamiento de las nodrizasaceptan como verdad irrefutable y como oráculodado desde el trípode , que para que la leche no secontamine, la nodriza no debe tener contacto convarón. "Que la que vaya a dar de mamar se abstengatotalmente de todo trato amoroso, es el consejoque doy; ya que no sólo la menstruación es provocadapor el trato con el hombre, sino que la lechepierde su aroma". Palabras son éstas de Galeno.Sería fatigoso revisar a todos los autores que defien-den esta medida como necesaria; medida que,tiene poca lógica, es relativamente poco saludabley poco acorde con la experiencia. Y afirmaré que,si el ama de cría queda embarazada, el alimentoque ofrezca será pobre y carente de vigor; es más,108
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68: adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70: ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72: Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76: ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78: lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80: Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82: Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84: Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86: utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88: maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90: in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92: Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94: mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96: qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98: hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100: femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104: corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106: Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110: Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114: eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116: Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117: egregié explicat Martinnus noster
- Page 121 and 122: Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124: cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126: quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128: Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130: se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132: pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136: aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138: quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140: Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142: tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144: tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146: succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148: Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150: Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154: quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158: volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162: El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164: His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166: obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168: das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr