Morbis Artificum subiturum video, varias, quodemob causas, sed ab hanc quoque, quod non vitatisaliquid contineat; Nemo enim quod sciam, in huncCampum pedem immisit, undae contemplationumcirca effluviorum subtilitatem et efficaciam, segesnon contemnda colligi possit. Opus ergo imperfectum,imo incitamentum potius editurum nae faeteor,ut alii auxiliares manus apponant, donec ómnibusnumeris absolutus ac integer Tractatus habeatur,qui in Foro Medico locum aliquem mereatur –Debetur it certam meserae Artificum condicione, equórum manuariis operibus, licet interdum vilissimis,ac sordidissimis, necessariis tamen, tot humanaeReipuCómoda proficiscuntur, debetur id, inquam ab Arteomnium praeclarissima, uti Hipocrates in PraeceptionibusMedicinam appellavit:Quod gratis etiam curat, pauperi opitulatur.Quantumvero commodi ad civiliorem vitamcontulerint Artes Mechanicae, apud se quispiamreputet, ac mente recolat, quantum intersit inter Europaeos,et Americanos, aliasque barbaram gentesnovi Orbis. Hinc non immerito iis, quod magnarumCivitatum, et Regnorum fundamenta posuere euraefuiste Opifices, ex vaniis Scriptorum monumentosfatis liquet. Collegia enim, et Conventus Artificuminstituerunt veluti Numa Pompilius, qui, Plutarchorefrente, summan ob id promeruit admirationem,quod Artifices fecundum artificia diviserit, ut suumpeculiare corpus haberent Tibicines, suum Aurifices,Architecti, Tinctores, Sutores, Coriarii, Fabriaaerarii, Figuli et Collegium quoque Mercurialium,Appio Claudio, et P. Servilio Cols. Institutum apudLivium legimus: Sic autem Mercatorum Conventumapellabant, eo quod Mercurium MercaturaePraeidem colerent, quo pacto etiam Plato in librode legibus literas prodidit, Opificum genus Vulcano,et Minervae, Operofis Diis, esse consecratum.Quibus porro juribus, ac privilegiis haec ArtificumCollegia gauderent, tradit Sigonius noster de Jureantique Romanorum, et Guidus Pancirolus de notitiautriusque Imperii. Admitebantur enim at suffragia,et honores, unde insert idem Sigonius, Artificesin Romanurom Civium censu fuiste descriptos.In Pndectis quoque, et Codicibus Naviculariorum,Fabricantium sit mention, sicuti etiam apudCajus J. C. in s. I SS. Quod cujuscumque Universitatisnomine, vel contra can agatur, ubi Collegiaista Artificum describuntur, una cum illorum Juribus,et Privilegiis, ut illis ad instar Reipub. Liceretres suas agree, legatum capere, leges sibi condere,Dándome cuenta, al ejercitar mi profesión médica,de que esto sucedía con muchísima frecuencia, medediqué, en la medida de mis fuerzas, a componerun tratado sobre las enfermedades de los artesanos;pero, así como en las obras de las profesiones mecánicassuele acontecer muchas veces que lo que unartesano saca a luz pública por primera vez es defectuosoy presenta gran tosquedad, puliéndosedespués gracias a la diligencia de los demás, delmismo modo también en las cuestiones literariassuele suceder algo totalmente semejante. Esta suerteveo que correrá mi Tratado de las enfermedadesde los artesanos, independientemente de su propiovalor, y ello por distintos motivos, pero tambiénpor el de que presenta alguna novedad. Nadie, enefecto, qué yo sepa, holló este campo en el quepuede recogerse una cosecha nada despreciable deconsideraciones en torno a la sutileza y eficacia delos efluvios.Reconozco, pues, que me dispongo a publicar unaobra imperfecta o, más bien, una obra que sirva deestímulo para que otros colaboren en ella hasta queconsigamos tener un tratado íntegro y completo entodos sus apartados que merezca un puesto en elforo de la medicina. Se trata, ciertamente, de undeber para con la mísera condición de los artesanos,de cuyos trabajos manuales — a veces sumamentedespreciables y sórdidos, pero necesarios —tantos beneficios se desprenden en provecho de lacomunidad humana; es un deber, repito, que tienecontraída la más preclara de todas las disciplinas,como Hipócrates en sus Preceptos llamó a la medicina,"que cura incluso gratis y socorre al desvalido"..Considere cada uno cuántas ventajas han acarreadoa la civilización las profesiones mecánicas y recapacitequé gran diferencia se da entre los europeosy los americanos y otros pueblos bárbaros del NuevoMundo. De ahí que con toda razón aquellos quefundaron grandes ciudades e imperios mostraronsumo interés por los artesanos, como queda patentepor diversos testimonios escritos. En efecto, talesfundadores instituyeron colegios y corporacionesde artesanos, como Numa Pompilio, quien, segúnPlutarco, se hizo digno de admiración por haberdistribuido a los artesanos de acuerdo con sus profesiones,de modo que tuvieran su agrupación losflautistas y, como ellos, los orfebres, los arquitectos,los tintoreros, los zapateros, los curtidores, losbroncistas, los alfareros, etc. Igualmente, leemos enTito Livio que, en el consulado de Apio Claudio y11
dummodo publicis legibus non advesarentur, ut traditPaulusin I. Senatus, SS de rebus dubiis.Vespasianum Imperatorem Artes non solum liberals,sed etiam illiberales, quea Mechanicas vocant,valde sovisse, ac vilioribus Artificibus assiduam seexercendi, et lucri captam occasionem praestitisse,referet Sventonius, adeo in cuidam Architecto jactanti,quod parva impensa, in gentem molem inCapitolium posset perducere, res ponderit: Sineret,se suam plebeculam pascere.Quoniam igitur non sollum antiquitus verum nostrisquoque temporibus in bene constitutes Civitatibus,pro bono Artificum regimine conditione sunt leges,aequum est partier, ut in beneficium ac solameneorum, quos tanti facit Juris prudential, Ars Medicaquoque Symbolum sum conferat, et peculiasi studio(quod adhuc neglectum) eorum incolumitati prospiciat,ut, quantum licet, innoxie Artem, cui se addixerint,exercere valeant. Ege quidem pro viribus effeci,quod potui, neque indecorum credidi in vilioresOficinas pedem quandoque immittere, et(quando nostra hac aestate Medicina ad Mechanismumtota pene redacta est, et Scholae nil magis,quam Automatismum crepant) Artium Mechanicarumsecreta contemplari. Veniam tamen, penes ingenuosProfessores praecipue, impetratorurum meipero dum fatis perspectum est, non omnes Artes inuna Civitate, ac Regione exerceri, cum juxta locorumdiversitatem varia, ac diversa Artium generaexerceantur, ex quipus varii Morbis suboriripossint. Ex Artificum Tabernis igitur (quae in hacre Gymnaia sunt, ubi quis eruditior evadat) eruereconatus sum, quidquid curiosorum palato positmagis sapere, et quod praecipuum est, cautionesMedicas pro Morborum, quibus Artifices tentarisolent, tum curatione, tum praeservatione suggerere.Medicus itaque in suo ad infirmum aliquem eplebe curandum ingressu, non tam subito, ut venire,manum pulsui apponat, sicuti ut plurimum, neglectacubantis condicione, fieri assolet, nequeStans deliberet, quid agendum, de humano coriotam facile ludendo, sed paululum tanquam Judexdignetur considere, si non super auratam Sellam,uti apud Magnates mos est, saltem super Scamnumtripes, aut Abacum, hilarique vultu percunctariagrum, ac ea disquirere, quae cum Artis praecepta,tum pietatis official expolcunt. Multa sunt quaeMedicus ad aegrotum accedens, ab aegro ipso, seuassidentibus, sciscitari debet ex Divini PraeceptorisOraculo:P. Servilio, se instituyó el Colegio de los Mercuriales,nombre con que se designaba al cuerpo de mercaderesporque rendían culto a Mercurio como protectordel comercio. En la misma línea, Platón dejóescrito en su obra Las leyes que la clase trabajadoraestaba consagrada a Vulcano y Minerva, divinidadeslaboriosas. De qué derechos y privilegios gozabanestos colegios de artesanos nos informanuestro compatriota Sigonio en Del antiguo derechode los romanos, así como Guido Panciroli en suobra Del conocimiento de ambos Imperios. Enefecto, los artesanos eran admitidos a la hora deelegir y ser elegidos en las votaciones públicas, delo que el citado Sigonio deduce que aquéllos estabaninscritos en el censo de los ciudadanos romanos.En las Pandectas y Códigos, igualmente, sehace mención de los constructores de naves, comoasimismo en Gayo J. C., 1, I, apartado "Sobre loque se haga en nombre de la universalidad o contraella", en donde se describe este tipo de colegios deartesanos, junto con sus derechos y privilegios ycómo — a semejanza de una república — teníanpoder para administrar sus intereses, elegir representantesy dictar leyes para su propio gobierno,siempre que no entraran en conflicto con las leyesdel Estado, como nos cuenta Paulo en su libro Decisionesdel Senado, apartado "Acerca de cuestionesdudosas". Suetonio no informa de cómo el EmperadorVespasiano fomentó en gran manera nosólo las profesiones liberales, sino también las vulgares,que suelen denominarse "mecánicas", y cómoofreció a los artesanos más modestos una constanteoportunidad de trabajar y ganar un jornal hastael punto de que a un ingeniero que se vanagloriabade que con un gasto reducido era capaz de transportaral Capitolio una pesada carga, le respondiódiciendo que "le dejara dar de comer a su plebedesvalida"Así pues, dado que no sólo en la antigüedad, sinotambién en nuestro tiempo, en las ciudades bienconstituidas se han dictado leyes para el buen gobiernode los artesanos, es igualmente justo que elarte de la Medicina aporte su colaboración en beneficioy ayuda de aquellos por los que tanto se hapreocupado la jurisprudencia y que con un cuidadoespecial — cosa que hasta ahora ha desdeñado —mire por su integridad a fin de que, en la medida delo posible, puedan aquéllos ejercer sin peligro laprofesión a la que se han dedicado. Yo, por mi parte,hice lo que pude en la medida de mis fuerzas12
- Page 4 and 5: El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7: ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9: XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15: Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17: Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18: Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 24: Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28: gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30: Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32: metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34: Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36: electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38: motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40: ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42: Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44: corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48: Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50: opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52: Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58: Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60: Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64: Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66: Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68: adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70: ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72: Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr