DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT IXDE PUTEARIORUM MORBISCAPÍTULO IXSOBRE LAS ENFERMEDA-DES DE LOS POCEROSQuemadmodum laterariis ad Soli, et ignis praesentiamexerci ac torrerri necesse est, ita Puteariisprocul a Sole, et igne vim frigoris, et nimiae humiditatisputeos fodiendo, exceriri, vel in media aestate;hyeme etenim, ac sere, quo tempore terra praegnansest aquae, puteariorum aperam Nemo exquirit.Cum ergo ad novos puteos fodiendos, seu veteresexpurgandos, ac altius venarum aquas perscrutandascommodum tempos sita estas, dum Procyumfurit, et stella vesani Leonis, nemo non videt quantipericuli plenum opus sit talis operatio, a calidoenim ad frigidum, et a frigido ad calidum, a ficcoad humidum, et ad humido ad ficcum, sit transitus.Ex longa itaque mora in loco frigidom et aquarummadore, quae hinc inde confluunt, perfacile est stiparicutem, ac perspiratum graviter laedi, undepostea acutae, et male maratae Febres suboriuntur.Accedit praeterea alia causa, unde malignae Febresemergant, tetra nempe exhalatio, quae ex puteisexpirat, praecipue in collibu, et montanis locis, ubisulphura, Nitra, et alia mineralia sunt. Quae puteariisspiritus et humores corrumpant. In locis campestribus,et planis non ita laeduntur, in iis tamenSamper putos aliquis percipitur, ex quo puteis nomenest inditum. Hanc itaque ob causam spiritusanimales, quórum indoles ethaerea est, et aura puricrigaudent insigniter vitiari necesse est. In puteariorumcensu veniunt qui cisternas a sordibus collectisrepurgant, quas mihi aquae pluviales, quae etectis, per euripos et canaliculos in illas influentesrelinquunt, quale opus Venetiis, dum ergo hascecisternas verrunt et purgant, nec tam cito id possitfieri, non possunt quin labem contrahant, Sicut putearii.Hac occasione memorare lubet Puteos Nostrain Agro Mutinensi, ex quipus petroleum illud celebreobtinetur candidum et purum, cum nullibi intotaEuropa simile quidpiam habeatur. Ia Appenini265Del mismo modo que para los trabajadores delladrillo parece inevitable afanarse y quemarse al soly al fuego, así también para los poceros, alejadosdel sol y del fuego, el experimentar los embates delfrío y de la excesiva humedad, incluso en pleno verano,al cavar sus pozos; pues en invierno y primavera,épocas en que la tierra está impregnada deagua, nadie demanda el trabajo de los poceros. Porello, al ser el verano el tiempo apropiado para cavarnuevos pozos o limpiar los viejos, y para buscar amás profundidad las venas del agua, mientras enloqueceProción y la estrella del vesánico León, nohay quien no vea hasta qué punto tal trabajo estálleno de peligros. En efecto, se produce un paso delcalor al frío y del frío al calor, de lo seco a lohúmedo y de lo húmedo a lo seco; y así, por la largapermanencia en un lugar frío y empapado porlas aguas que fluyen de aquí y de allá, es muy fácilque se constipe la piel y que se dañe gravemente latranspiración, de lo que surgen luego fiebres malignasy muy perjudiciales, Se añade además otra causade la que las fiebres malignas pueden surgir, y esla repugnante exhalación que emana de los pozos,especialmente en las colinas y en los lugares demontaña en que hay azufre, nitro y otros mineralesque les corrompen a los poceros los espíritus yhumores. En los lugares de campiña y llanura nosufren tanto daño, pero en ellos siempre se percibecierto olor a podrido, a partir de lo cual se dio nombrea los pozos . Así pues, forzoso es que por estacausa los espíritus animales, que tienen índole etéreay gustan del aire más puro, sufran un notableviciamiento. En el conjunto de los poceros van incluidoslos que limpian las cisternas de la suciedadacumulada que dejan las aguas que a ellas afluyendesde los tejados por los desagües y canalillos, tareaque es especialmente frecuente en Venecia, sobretodo en verano. El caso es que al barrer talescisternas y limpiarlas, y al no poder hacerlo con
jurgis extat Mons Festinus dictus, ad viginti milliapassim ab Urbe distans, in cujus lummo parva planitiesvisitar, in qua hinc inde varii sunt Putei tumveteres tum novi, ex quipus Petroleum colligitur,quod extat in fundo aquis innatas; Puteiisti profundissimisunt, nec nisi scalpro, et malleo facti, cumtotus ille Mons siliceus sit, unde ab incolas Oleumsaxi appelatur. Cum ergo novus constructur, Puteariimaxime ab illo odore infestantur, quail odorecircumquaque totus aer est oppletus, nam meminicum eo loci concessissem ut Puteos illos inviserem,me ad milliaris unius distamtiam Petrolei odorempersensille. Interdum evenit, ut dum Putearius scalpit,venas quasdam Petrolei perrumpat, unde Petroleicopia largius emanet, nunc alta voce clamat, utQuam citissime per funem educatur, neinibi sussocetur,ac interdum vix educi potuit, sed anhelitumaegre ducens, referunt etiam quosdam ex his Operariisex largiori vena Petrolei diffusa, fussocatosmisere periidde. De Petroleo Montis Festini Typisolim tradidi Epistolam ad Illustrissimum D: FelicemAbbatem Viali Patavini Horti Praefectum, aceodem tempore recudi curavi Libellum de PetroleoMontis Zibinii, quem Libellum Frnacisci Areostimanuscriptum Oligenus Jacobeus in BibliothecaRegia Haffniensi repererat, et Haffniae imprimendumcuravit; Petroleum enim Montis Zibinii parvafossone obtinetur nam in quadam profunda valleparva scrobs visitor, ubi Petroleum super aquaminnatat, sed Petroleum istud rubrum est, nequecomparandum Montis Festini Petroleo, quod candidissimumest, nec tam ingrate odoris. Extat Mutaniaealiud Puteariorum genus, qui non aestate, sedmedia hyeme Puteos effodiunt; sed longe diversosab aliis Puteis, nam ex his obtinentur fontes aquaevivae purissimae, atque nitidissimae, de quórumFontium admiranda seaturigine Tractatum PhysicoHydrostaticum edidi, quem Patavino Typographorecudendum tradidi, cum nulla prioris editionisexemplaria uspiam reperire sit, et a rerum naturaliumcuriosis exquiratur. Longum esset modum traderequo Putei isti construantur, fatis sit nosse variastrata modo térrea cretaceae, modo paludodae, alternatimreperiri, quipus transactis extat stratarumfabulosum glarea minuta refertum, ad quod ubi devenerintPutearii, pro operis meta et complementohabent, inhibí enim percipitur aquae fluentis murmur.Magna et longa Terebrae igitur putei lateribusinsistentes, stratum illud glareosum ad duas vel tresulnas perforant, quo facto tanto impetu aqua erumpit,ut Operarius lateribus Terebrae insidens, perDuhem vix educi possit, ut aqua erupens illumsuficiente rapidez, no pueden evitar el contraer algunaafección, del mismo modo que ,los poceros.Con esta ocasión deseo recordar nuestros pozos dela región de Módena, de los que se obtiene aquelcélebre petróleo tan claro y puro, dado que en ningunaparte del resto de Europa existe cosa semejante.En las cimas del Apenino hay un monte llamadoel Festino, distante unas veinte millas de la ciudad,en cuya cumbre se observa una pequeña planicie.En ella, por aquí y por allá, hay varios pozos, tantoviejos como nuevos, de los que se recoge el petróleoque está en el fondo flotando .sobre las aguas.Esos pozos son de una gran profundidad, y no sepudieron hacer sino con puntero y maza, dado quetodo aquel monte es de pedernal, por lo que los comarcanoshablan del "aceite de roca". El caso esque, cuando se construye un nuevo pozo, los pocerosse ven sobre todo molestados por aquel olor, delcual por todas partes está saturada la atmósfera;recuerdo, en efecto, que cuando fui a aquel lugarpara ver los pozos, ya a la distancia de una millapercibí el olor del petróleo. Ocurre a veces que,mientras el pocero está picando, rompe alguna venade petróleo, de la que brota con mayor abundancia;entonces grita con fuerte voz para que lo saquencon un cable lo antes posible, no sea que se asfixieallí dentro, y alguna vez se ha logrado sacarlo a duraspenas y respirando malamente; cuentan, incluso,que algunos de estos obreros han perecido desdichadamenteahogados por el derrame de una venademasiado grande de petróleo. Acerca del petróleodel monte Festino di hace tiempo a la prensa unacarta dirigida al Ilmo. Sr. Abad Felice Viali, prefectodel Jardín de Padua, y al propio tiempo me ocupéde que se imprimiera el opúsculo Del petróleodel Monte Zibinio, manuscrito de Francisco Ariostoque Oliger Jacobeo había encontrado en la BibliotecaReal de Copenhague, y que él se cuidó deimprimir allí. Pues es el caso que el petróleo delMonte Zibinió se obtiene con pequeña excavación,dado que en cierto valle profundo se puede ver unaexigua fosa en la que el petróleo está flotando sobreel agua; pero ese petróleo es rojo, y no se puedecomparar con el del monte Festino, que es muy claroy de olor no tan desagradable.Hay en Módena otro tipo de poceros, que no cavanpozos en verano sino en pleno invierno, aunquemuy diferentes de los demás pozos; en efecto, enellos se obtienen manantiales de agua viva purísimay muy transparente. Acerca del admirable brotar detales manantiales he publicado mi tratado físico--266
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226: Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228: sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230: considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232: is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234: Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238: damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240: cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242: Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244: sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246: erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248: um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250: cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252: in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254: Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256: temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258: ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260: fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264: ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266: Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270: abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272: opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274: mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275: pasaban largas jornadas en las mism
- Page 279 and 280: Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282: in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284: sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288: necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290: Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292: ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294: no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296: dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298: moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300: non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302: Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307: jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309: con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311: CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313: capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315: ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317: sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319: Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321: gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323: pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324: ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr