Agricola, (b) Bernaardus Caesiu Mutinensis S. J. insua Mineralogiâ, ubi multa scitu digna extant dedamnatis ad metalla, & de prohy laci, ac DiaerâMetallurgorum, (c) Athanasius Kircherus in MundoSubterraneo, (d) P. Lana in Magisterio Artis, & Naturae,D. Ramlovius, qui Germanico Idiomaretra€tatum scripsit de Parasysi, ac tremor Metallorgorum.Miserrimae igitur conditioni id genus Artifivumex Medicae Artis penu praesidium aliquod,vel solamen depromendum; & quando innumerapenè sunt fossilium genera, quis cumque fuas peculiarsnoxas insert, aliquot examine modum, quoFossorum corpora insiciantur, pervestigare, ac probatiora,& promptiora remedia recensere oportebit.Fodinarum itaque, aliae humidae funt, in quarumsundo aqua resturat, aliae siccae, in quibus interdumignis ministerio opus est ad disrumpenda faxa.In humidis Fodinis, quae aquam stagnantem continent,Fossorum crura vitiantur, sicuti ob crassos, &virolos halitus, qui ab illis exspirant, ac tunc magiscum decisa saxorum sragmina in aquana dicidunt,& camarinam illam movent, ut dici soler, interceptoanhelitu, Operarii praecipites cadunt, five femianimesemergent domitor est, ubi illo opus sit ad saxaemollienda, pestiferous halitus ex minerali materialelicit, ac in motum ciet, quare miseri fossores omniaElementa sibi experiuntur insesta.Nulla verò truculentior pestis Fossores ad extremamperniciem deducit, quàm quae è Mercurii Fodiniserumpit; Fossores enim in Mercurialibus Minerisvix tertium annum attingere ait Fallopias inTrac. De Metallis, & Fossilibus, quatuor Menfiumautem spatio in artuum tremors incidere, paraliticos,ac vertiginosos sieri teststur Etmullerus in suaMineralogiâ C. de Meercurio, idque ob mercurialesspiritus nervis maximè insensos. Exa€tis PhilosophicisSoc. Regiam missâ habetur in Fodinisquibusdam Mercurii in Foro Julii non possequempiamOperariorum inibi operari ultra fex horas,ibidem refertur casus cujusdam, que per femestrespatium iisdem Fodinis addictus, adeo Mercuriofuerat inpraegnatus, ut si ori suo aeris frustum appomerett,aut digitis tractaret, illud album essiceret.Eosdem quoque Afthmate corripi advertit I.Tozzius Part. A. suae. Praxis cap. De Asthmate;usum quoque dentium pati solent, quare argenti ririexcoctores ne sumum ore excipiant vento slantiterga obvertere pro more habent.para distinguir a los esclavos de los fugitivos, quela llevaban totalmente rapada — y se la cubrían conun capuchón de estameña. Y yo no creo que ennuestros tiempos tengan mejor apariencia los minerosen sus minas, aunque vayan vestidos con buenasropas y estén alimentados con una dieta apropiada,cuando salen a la luz del día como si fueranfamiliares del Orco a causa de la palidez producidapor el lugar y la carencia de luz. Sea cual sea la materiadel mineral excavado, contraen gravísimasenfermedades, que, con frecuencia, se muestranrebeldes a cualquier tipo de medicación, por bienque esté hecha la prescripción facultativa; por eso,aunque el resultado pareciera dudoso, debería considerarsecomo un deber de caridad administrarayuda médica a tales trabajadores y "prolongarlesla vida, aunque sea para la desgracia".Sin embargo, dado que tanto los príncipes como losmercaderes extraen con frecuencia grandes gananciasde las minas, y puesto que el uso de los metaleses sumamente necesario para casi todas las profesiones,por eso mismo, y con el fin de poder seguircontando con tales trabajadores, se deben examinarsus enfermedades y proponer precauciones yremedios; esto acostumbraron a hacerlo los antiguos,e igualmente en nuestros tiempos los mineralógrafostrataron con erudición cuestiones tales comoenfermedades de los mineros, control de lasmismas, asegurar sus remedios; así, por ejemplo,Jorge Agrícola o el modenés Bernardo Cesio, S. J.,.en su Mineralogía , en donde se encuentra una ricainformación acerca de los condenados a las minas,así como de la profilaxis y dieta de los mineros;Atanasio Kircher, en su Mundo subterráneo ; P.Lana, en su Magisterio del Arte y de la Naturaleza,y D. Rarnlovio, que escribió, en alemán, un tratadoDe la parálisis y el temblor de los mineros. Asípues, debe sacarse de la alacena de la medicina algunaayuda o consuelo para la misérrima condiciónen que se encuentra este tipo de trabajadores, ypuesto que son casi innumerables las clases de materiasexcavadas y cada una de ellas acarrea sus dañosparticulares, convendrá examinar, mediantealguna investigación, cómo se dañan los cuerpos delos mineros, así como pasar revista a los remediosmás eficaces y más rápidos. De las minas, hay unashúmedas, en cuyo fondo se estanca el agua, y otrassecas, en las cuales, de cuando en cuando, hay queechar mano del fuego para quebrar las rocas. En lasminas húmedas, que tienen agua estancada, los minerosse ven aquejados17
Asthamatis speciera quamdam describit Helmontiusin Tractatu de Asthmate, ac Tussi, quam interAsthma siccurta, & humidum reponit, qua coripi aitFolsores Metallicos, Separadores, Monetarios,aliosque id genus Opifices, ob Gas Metallicum unacum aere inspiratum, vi cujus Vasa Pneumonicaobferentur. De Asthmate montano mentionemhabet Uvedelius in Patología Medica Dogmatica,ubi tradit huic affectui obnoxios esse Metallurgos,de quo Asthmatis genere ait Stockusium integrumTractatum edidisse, ubi mali causam in Saturnomercurium refert, Mercurios etenim plurimus Saturnoinest, illique gravitatem impertit. Quomodoautem Asthma hoc montanum monstruo tam truculentum,inferant fumi isti metallici, exponit idemAuctor, putat enim id fieri per bronohiorum exsiccationem,nec non & ob fuligines constipantes.Sennertus in 1. de Consenso, & Disfenfu Chymicorumcum Galenicis refert, fibi á Medico penes metallicasFodinas Mysniae Medicinea faciente traditum,in demortuis Fosforum corporibus repertafuiste ipsa metalla in quipus eafodiendis vivi laborasfent,Sic pereleganter Statius Maximum junuminvitans tunc degentem apud Dalmatiae montes,gentem hanc Acheronticam describit, quae ex iisfodinis rediret, Dite viso, ut ille ait, erutoque concolorauro.Si ergo color fimilis osforescit humoribus,nisi intro refluxerint, uti docet Gal. In primoAph. Com.& in ómnibus pené affectibus observatur,nil mirum si colorem in cure Fosfores referant,qualis est metalli color, quo massa sanguinea infectafuerat. Idem forsanin fosforum Pulmonibus contingerecensendum esta c in Fornacibus, in quipus,dum excoquuntur metalla, ex fuliginibus in altumascendentibus generantur Pompholyx Cadmia, &alia metallica concreta. In Calchanti Fodinis graviquoque respirando disficultate vaxari solent Fosfores.Galenus de Simplie. Medic. Facul. Cum esfetin Cypro, Specum describit, e qua ab Operariis exportabaturaqua ad Calchantum conficiendum, aitquese in Specum illam ad stadium FERE descendiste,& aquae viridis guttas in lacum stillantes observasse,nec non odorem susfocantem, ac toleratudisficilem persensisse, subditque Operarios nudossumma cum festinatione vidisse aquam exhortantes,& celeriter recurrentes; nihil autem Pulmonibusmagis hostile est, quam acidum quodcumque, quomaximé abundat Vitriolum. Riderent profectó apudnostrates Clinicorum non pauci, si quem alium Professoremrerum naturalium Scrutatorem viderentloca subterranean cum periculo subeuntem, ad secretioresNaturae recessusde dolencias en las, piernas debido a las espesas yponzoñosas emanaciones que en ellas surgen; especialmentecuando los fragmentos de las rocashechas añicos caen sobre el agua y remueven, comosuele decirse, aquella "camarina" , los trabajadores,con la respiración entrecortada, caen de bruceso salen de allí medio inconscientes. El mismofuego, que, por otra parte, se comporta como domeñadorde materias ponzoñosas, cuando hay necesidadde echar mano de él para triturar las rocas hacebrotar del mineral pestíferas emanaciones, desparramándolaspor doquier, con lo que los desgraciadosmineros sufren en su persona la hostilidad detodos los elementos.Ahora bien, ninguna peste conduce a aquéllos a suextrema perdición de manera más espantosa que laque brota de las minas de mercurio. En efecto, segúndice Fallopio en su tratado De los minerales yfósiles, los trabajadores de tales minas apenas sipueden alcanzar el tercer año en su trabajo. Deacuerdo con el testimonio de Ettmüller en su Mineralogía,en el capítulo dedicado al mercurio, al cabode cuatro meses comienzan sus miembros a temblary sufren parálisis y vértigos, y eso debido a lasemanaciones de dicho mineral, extraordinariamentenocivas para los nervios. En las Actasfilosóficas de la Real Sociedad Inglesa figura, unacarta enviada desde Venecia a dicha Sociedad en laque se informa de que en ciertas minas de mercuriode Fréjus ningún trabajador puede desarrollar sutrabajo por más de seis horas seguidas en el interior.En la misma carta se refiere el caso de un mineroque, habiendo pertenecido durante seis meses ala plantilla de aquellas minas, estaba tan impregnadode mercurio que, si se le acercaba a la cara untrozo de bronce o lo tocaba él con sus dedos, se tornabablanco. También dichos mineros son víctimasdel asma como advierte L. Tozzi en el capítulo dedicadoa esta enfermedad en la parte segunda de suPraxis. Igualmente, suelen padecer pérdida de dientes,por lo que los que cuecen la plata viva tienenpor costumbre dar la espalda al fuelle con el fin deno recibir el humo en la cara. Van Helmont nosdescribe, en su tratado Del asma y la tos, un ciertotipo de asma que él cataloga entre el asma seca y elasma húmeda y, según este autor, esta dolencia atacaa los mineros, a los separadores, los acuñadoresde moneda y otros artesanos de este tipo, y ello debidoal gas metálico aspirado junto con el aire queobstruye los vasos neumónicos. Del asma de lasmontañas hace mención18
- Page 4 and 5: El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7: ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9: XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15: Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17: Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18: Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23: Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24: Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27: gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 31 and 32: metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34: Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36: electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38: motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40: ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42: Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44: corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48: Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50: opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52: Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58: Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60: Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64: Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66: Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68: adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70: ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72: Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76: ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78: lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr