Per Mechanicam igitur humoris; ex quo lacsit in mammis, motum exponere anissus est Hippocrates,cuius vestigia si post modùm illius Sucessorespressissent, iamdiù Medicina in multis majoremperfectionis gradum adepta suisset, verùm in arduisquaestionibus ad Naturam confugientes ( quovocabulo in Physieis nullum àliud malignius est, &quod inscitate magis patrocinetur) male de ArteMedica meruere. Quaestionem hanc satis diffusetractat Diemerbroeck. quaerens, quidnam Chylumper ductus chyliferos ad cor fluere solitum impeltatvel dèducat ad mammas, ur ex eo lac generetur,Deusingii opinione priùs explosa, qui ad qualitatemquondam cuncta in corpore raresacientem & fermentantemreferebat, ipse opinionem suam statuerecontendit, sed parùm firmo talo stantem, utpotèsoli imaginationi suffultam, Phoenomenon enimistud ad fortem imaginationem Puerperae ad lactisgenerationem pro foetus nutricatu intentè cogitantis,refert, quam opinionem satis docte Bartholinusconfutavit. Ad dissolvendum autem Diemerbrokiicommentum id unum sufficere crederem, quòd PuerperaeNobilis & magis delicare, quae foetus suosalere renuunt, ne iis mammae pensiles evadant, nonsolum nihil cogitant, vel appetunt lactis generationemin mammis, verùm praecipua illis contagioest de lactis aversione à mammis; iis tamem invitis,& irritis omnibus, quibus ad hoc utuntur remediis,tertia, vel quarta die à partu sit lactis ad mammasconfluxus. Nihil tamen firmi in hac re, & quodQuaestioni satisfaciat, proponit Bartholinus, quindubitanter excogitata sua exponit. Primò causisexternis mammillas ad lactificationem disponentibussubitam mutationem accenset, quae in Virginibusobservatur, cum menstrua fluere incipiunt,pili in pudendis nascuntur, vox maratur, & mammaesororiare incipunt, deinde femini masculino inconceptione massam sanguineam fermentanti, &Chylum ad facilem secestionem in mammis disponenti;causas verò internas, per qua tribus, vel quatuordiebus à partu mammae turgeant, sanguinischylofi refluxui ad Uterum ingenti copia pro foetusnutritione fluere soliti, acceptum refert. Idem penècommentus est Ortloh, qui conceptis verbis ait:quòd Utero, post foetum editum contracto, materiaad alendum foetum destinata à sanguine iterum resorbetur;O sic distentae plus ordinario glandulamammarum humoris huius secretionem, cui inUtero vacabant, denuò suscipiant. Ingeniosa isthaecexcogitata profecto sunt, at licet verum sit, lacUtero genesin suam debere (nili enim concipiatUterus, ut in Sterilibus, ac Monialibus, aliisque,za a moverse en el útero, aparecen los primeros síntomasde la leche en las mamas. Pecquet, el primerestudioso de los caminos lácteos torácicos, supusoque el humor quiloso era empujado por el movimientodiafragmático desde las vías de la leche abdominalesa las torácicas para, nuevamente, ser devueltoa la masa sanguínea.Sorprendente y notorio es lo que relata Herodotosobre el sistema seguido por los escitas para conseguirmayor cantidad de leche de yegua, base de sualimentación. "Cogen — dice — unos huesos porlos que se pueda soplar, semejantes a cañas y, trasintroducírselos a las yeguas por sus genitales, soplanpor ellos; mientras unos hacen esto, otros ordeñanlas yeguas y dicen que emplean este procedimientoporque, al soplar, se hinchan las venas de layegua y las ubres descienden". Por lo que, en lamujer encinta el útero, aunque no está tan próximoa las mamas como en los animales inclinados haciala tierra, al estar hinchado por un feto voluminoso,parece tener fuerza suficiente como para comprimirlas partes vecinas y elevar el humor contenido enlos vasos; a dicha compresión, llevada a cabo por elútero, se unirán los movimientos del niño dentrodel mismo.Una vez expulsado el feto y vuelto el útero a su tamañonatural, termina dicha compresión y movimientopropulsor, por lo que añade Hipócrates ; "laleche sigue avanzando hacia las mamas, si la madreamamanta al niño; en efecto, mientras los pechosson chupados, las venillas se van dilatando y, alaumentar progresivamente de tamaño, sacan delvientre la materia grasa y la distribuyen por los pechos".Es suficiente la succión del niño para quecontinúe el movimiento del quilo; y cuando esta sesuprime, se agosta rápidamente la fuente.El divino anciano creía que era el mecanismo por elque se producía la leche en las mamas. La teoría dela compresión, ideada por Hipócrates, se ve sumamenterespaldada por el estudio de animales quedemuestra que en un mismo parto expulsan diversosfetos y tienen una doble larga fila de mamascomo los cerdos, los perros, los gatos, etc.—, lasmamas que se encuentran más cerca a los cuernosdel útero, donde la compresión es mayor, se observanmás hinchadas por la leche, tanto antes comodespués del parto (aspecto que he observado muchasveces durante mis estancias en el campo), porlo que los cachorros afortunados de mamar las tetasde en medio son más fuertes y están más gordos113
quae nunquam nubunt, lac in mammis non aparet,nisi perraró, & nonnunquam in Virginibus) sempertamen licebit quaerere, cur, Utero à pondere exoluto,Chylofus sanguis per arterias hypogastricasad foetus alimoniam deferri solitus à venis resorptus,deinde ad dextrum cordis sinum, inde ad finistrumarterioso sanguini remixtus, cur inquam , & àquanam intelligentia dirigatur ad mammas, ibiquelactis formam acquirat, idque foetu edito, & adhucfluentibus lochiis, non alio tempore, quando foeminaeextra graviditatem habitiores sunt, & magissucculentae, non autem exhaustae veluti gestationistempore, ob partus labores, necnon propter magnamlochiorum proluviem. Quare adhuc integramanet quaestio, quo impulsore, & quibus machinamentislacti materia in Puerperis ad mammas propellatur,id enim planè ignorari existimo.Profectò credendum est, Divinum Aechitectumtali structura, ac ignoto adhuc artificio, Uterumac mammas fabrefecisse, ut lege ordinaria Uterifoeturae succedat in mammis lactis generatio, sicutimodò scimus, foetus è claustris Uteri erumpentisPulmones, qui per nonimestre spatium otio vacarant,munus suuminchoare aere externo per ossubeunte ac vi sua elastica eosdem inflante, uteodem tempore foraminis ovalis usus intercidat, &sanguis per alios ductus circulum suum absolvat.Consensum igitur mammarum cum utero eumqueadmirandum esse, fateri necessum est, sed humanaesagacitati & anatomica inspectioni ad huc ignotum.Talem consensum novit Hippocrates: Si papillaemammarum, O rubor pallidus fuerit, morbosum estUteri vas, scripsit ille. Laudatus Bartholinus Uteri,& placentae cum mammis consensum per mutuamsimilitudinem substantiae glandulosae, quam habentinter se placenta uterina, & mammae exposuit,ita ut Sanguis chylofus ad Placentam fluere solitus,dum in orbem fertur ad mammas, tanquam ad fibicognatum domicilium, divertat; verùm sine placenta,ut in Virginibus, quibus interdum lac generaturin mammis, consensum hunc inter mammas& uterum admittere necessum est, experientia satisattestante, in mulierum mammis, ob Uteri exorbitantias,generari persaepè cancrosos tumores,quales in Monialibus magis, quàm in ceterisMulieribus, observatur , non ob menstruorum defectum,sed potiùs, ut reor, ob coelibem vitam, mihienim saepiùs observare contigit Vestales Virginesbenè coloratas, menstruis purgationibus, rite fluentibus,sed salaci natura praeditas, ex horrendismammarum cancris misere obiisse; quoniam inque los que maman de las tetas de los extremos.Hipócrates se esforzó en explicar el movimiento dela leche por una mecánica del humor del que procedela leche en los pechos. Si después, sus sucesoreshubiesen seguido su camino, hubieran sido muchoslos que habrían hecho avanzar la medicina hacia ungrado mayor de perfección desde hace tiempo; pero,al escudarse en la naturaleza (palabra nocivacuando se trate de cosas físicas y que mejor protegea la ignorancia), en las cuestiones complejas, nohan hecho avanzar a la medicina.Este tema lo trata meticulosamente Diemerbroeck21, intentando descubrir qué es lo que hace que elquilo — acostumbrado a fluir hacia el corazón através de los conductos quilíferos — empuje o conduzcahacia las mamas, con la finalidad de producirla leche; y oponiéndose a la opinión de Deusingque refería a una propiedad dilatadora y fermentadorade todo en el cuerpo, él intentará establecer supropia teoría, asentada débilmente, ya que sólo estácimentada en la propia imaginación. Debido aesto, imputa este fenómeno a la potente imaginaciónde la parturienta cuyos pensamientos se dirigenfuertemente a producir leche que sirva de alimentoal feto, teoría que ha sido rectamente refutadapor Bartholin. Basta para refutar la teoría deDiemerbroeck, el hecho de que las recién paridasnobles y más delicadas, que se niegan a amamantara sus hijos para que los pechos no les cuelguen, enningún momento piensan en la subida de leche ensus pechos ya que no les apetece, sino que su primerpensamiento es que se les retire la leche de losmismos; y, a pesar de esto y contra su voluntad, ydespués de fracasar todos los remedios que utilizanpara conseguir su objetivo al tercer o cuarto día dedar a luz fluye la leche a sus pechos.Después de esto, Bartholin no expone ninguna teoríafirme que responda exitosamente a esta cuestión.Es más, expone sus ideas dubitativamente. Alas causas externas que preparan los pechos para lalactificación suma el autor primero el inesperadocambio que vemos en las vírgenes cuando comienzana menstruar, les sale el vello en las partes pudendas,les cambia la voz y comienzan a apuntarlos senos; después añade lo dicho al semen delhombre, que, en la concepción, fermenta la masasanguínea y dispone el quilo para una sencilla llegadaa las mamas; en cuanto a las causas internasque producen que a los tres o cuatro días despuésdel parto, los pechos se vuelven turgentes, las acha-114
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76: ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78: lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80: Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82: Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84: Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86: utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88: maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90: in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92: Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94: mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96: qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98: hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100: femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104: corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106: Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110: Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114: eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116: Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118: egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120: potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122: Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123: cos ductus propellendo versus mamma
- Page 127 and 128: Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130: se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132: pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136: aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138: quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140: Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142: tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144: tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146: succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148: Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150: Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154: quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158: volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162: El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164: His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166: obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168: das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170: inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172: Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174: modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr