feruntur, ibique subsistunt. Praeterea LiterarumStudiosi, cum legendo, & Scrisbendo, capite, ac acrectore inclinato libris incumbant, Ventriculum, &Pancreas comprimunt, ex qua compressione stomachusoblaeditur, & succi pancreatici per suosductos cursus inhibetur, unde postea Viscerum naturaliumoeconomia perturbatur, hanc succi pancreaticciinterceptionem ob talem corporis situmadvertit Doleus, in hypocondriacis affectibus valdenoxiam. Nephritis quoque & Arthitis, quae vitaesedentariae pediseque sunt. Literatorum morbis comitesse jungunt; perraro autem quis arthritieus est,quin fiat nephriticus, non tam, quod in Arthriticislecto, seu sellae affixis lumbi ac renes, ob assiduumdecubitum, & sessionem affectus eadem sit materialiscausa. Erasmus in quadam Epistola ad amicumsuum arthriticum, postquam multum de suoTortore, calculo nempe, quem gestabat in renibus,conquestus esset, scripsit, se & amicum illum esseaffines, imo cognatos, duarum quippe Sororum Maritos,acillius Uxorem sibi intime jumgi absque ullaadulterii suspicione.Nulli porro prae caeteris LiterarumProfessoribusaudiorum laboribus magis atteruntur,quam qui Operum editionem in publicummoliuntur, nominisque sui immortalitatem in animohabent inscultam; de is tamen loquor, qui vere sapiunt,nam complures sunt, qui scribendi cacoethedetenti, rerum male consarcinatarum editionem, acabortus potius, quam maturos foetus properant, nonsecus ac poetae quidan, qui centum carmina compimguntstanaes pede in uno, ut ait Horatio Viriergo sapiens, qui nominais sui, famae & existimationiin longus tempus prospiciunt, diurnis ac nocturnislaboribus se conficiunt, ut alicuando pereant,antequam pariant. Non tam vero male plectumtur instudiis, qui solum scire contenti sunt, quod alii sciverint,& scripserint, optimunquecensent, alienafrui infania, ut scripsit Plinius de iis, qui novas Aedesnunquam fabricari velint, sed ab aliis extructaslubentius emere, & incolere.Quoniam Plinii factaest mentio, hic dictum illius memorabile ad remnostram spectans, quod multorum ingenia hactenusexercuit, ac torsit, praeterire nefas ducerem; sic ergoPlinius; Atque etiam Morbus iste, de quo intellexeritPlinius, tot sentenciae, quot capita. Variasdoctorum hominum opiniones recensuit CeleberrimusGaspar a Rejes in Jucundarum Quaestionumcampo, ubi Mercati, Mercurialis, Jo: Pineda, Salmasii,Dalechampii, p. Ludovici Della Cerda, aliorumqueingeniosissimas exposiciones refert, utapud eundem videre est, cum nonnulli intelligendumvelint Plinii locum de morte in senili aetate,en los ancianos. Pues al inclinarse o curvarse haciaadelante mientras leen o escriben, es fácil que elhumor cristalino se derrame hacia la pupila, la obstruyay pueda provocar ceguera. F. Plater dice quepor esto los caballos y otros animales sufren conmás frecuencia afecciones de la vista, ya que al nadarinclinados hacia adelante, los humores del ojose van hacia las zonas anteriores y allí permanecen.Además, como los estudiosos se la letras, al leer yescribir, están con la cabeza y el pecho inclinadossobre los libros, se comprimen el vientre y el páncreas,y la opresión daña al estómago y se detieneel flujo del jugo pancreático por sus conductos, porlo que se altera la economía de las vísceras naturales.Doleo advierte que esta interrupción del jugopancreático por esa postura del cuerpo es muy perjudicialen las afecciones hipocondríacas. Tambiénla nefritis y la artritis, que son satélites del sedentarismo,s suman, como acompañantes, a las afeccionesde los hombres de letras; es rarísimo que alguienque padezca artritis no llegue a sufrir nefritistambién; no tanto porque en los artríticos la espalday los riñones, hincados en la cama o en la silla, seagoten por la postura constante en decúbito o sentado,sino porque ambas tienen el mismo origen natural.Erasmo, en una carta a un amigo suyo que eraartrítico, después de lamentarse mucho de sus propiosdolores — del cálculo de riñón que tenía -, escribióque su amigo y él tenían afinidad, e inclusoparentesco, por estar casados con dos hermanas, yque la mujer de su amigo estaba íntimamente unidaa él, sin sombra alguna de adulterio. Pero entre todoslos que profesan las letras, los que más sufrenel desgaste por las fatigas propias de los estudios,son los que editan, para el público sus obras, y sientenla inmortalidad de su nombre gravada en su ánimo.Pero me refiero a los que son verdaderamentedoctos, porque hay muchos que, presos por la obsesiónde escribir, editan cosas mal acordadas y abortos,más que frutos maduros; así es que algunospoetas componen cien versos estando “en un solopie”, como dice Horacio. Así, los hombres sabiosque aspiran a la fama y al aprecio de su nombrepara la posteridad, se consumen en fatigas nocturnasy diurnas, de tal modo que a veces perecen antesde alumbrar. En cambio no salen mal paradoslos que se contentan, saber solo lo que otros hanconocido y escrito antes, y estiman que es mejor“aprovechar la locura ajena”, tal como Plinio escribióacerca de los que jamás quieren levantar edificiosnuevos, sino que prefieren comprar y aprove-227
cujus propia est prudentia, ut Mercatus, alii deQuartana Febre, quae sapientia, ac quídam velutiintelligentia, statis diebus, & horis aggrediatur, utJo:Pineda, alii in verbo mendum, ob Scriptorumincuriam, esse putent, & pro verbo illo, per sapientiammori, reponendum aliud, per despientiam mori,ut Mercurialis de Phrenitide, alii de divinandifacultate, Quam nonnulli animan agentes interdumacquirunt, futura quaedam post suum obitum praenunciantes,ut P. Della Cerda; alii tandem, ut modocitatus Gaspar a Rejes , de Paraphrenitide, diaphragmarevulnerato, vel persuso, eo quod Veteres inhac corporis parte prudentiae sedem collocarent.Tot Clarissimorum Virorum suffragis, meum; qualiscumquesit,calculum addere liceat; Plinium scilicettot periculis, tot casibus; tot morbis, quibus Vitanostra continuo petitur, adnumerare quoque voluissecausam occasionalem, ob quam mors persaepecontingat, Studium nempe Sapientiae quae suosCultores ad praepoperam mortem nom raro perducit,ita ut in morborum Classe morbus sit aliquis,quem medici non advertering scilicet per sapientiammori.Non possum quin in hanc rem aureamPlatonis sententiam recenseam, qua mirifice explicatur,quomodo literarum studium varias aegritudinesaccersat. Statuens ergo Virille Divino ingenioexcellens, Hominis pulchritudinem, ac sanitatem incommoderatione quadam, ac proportione inter animan,& Corpus, sic scripsit: Quando Anima Corporeadmodium potentior est, exultatque in eo atqueeffertur,totum ipsum intrinsicus quatiens lamguoribusimplet. Quando etiam ad dicendum investigadumque collectis in unum viribus vebementerincumbit, liquefacit prorsas corpus, o labefactat;Denique cum ad dicendum, differendum que privatim,o publice ambitiosa quadam concertatione contendit,inflammat Corpus, atque resolvit, nonnunquametiam destillationes, fluxusque commovensMedicorum plurinos decipit, cogitque illos contrariascausas judicare. En quomodo literati, qui Ingentesanimos angusto in pectore versant: dum intemperanterstudiis incumbunt, Corpora sua ad sustinendasAnimae ac spirituum motiones inepta,morbosa efficiunt. Tam arcta vero lege consortiifaederantur ad invicem Anima, & corpus, ut omniatam bona, quam mala unius in alterum vicissim corrivent,AC veluti, ex corporis nímia exercitationeAnima as mentis functiones languescit, actorper,sic ob nimiam Animae contentionem circa sapientiaestudium corpus marcescat necessse est, absumtisnempe spiritibus, communi scilicet Instrumentochar los que otros hicieron. Se ha mencionado antesa Plinio, y sería imperdonable no citar unas frasessuya, referente a lo nuestro asunto, y que, hastaahora, ha hecho reflexionar y padecer a numerosostalentos, que dice: “Y es también una enfermedadmorir por la sabiduría”. Sobre cuál es la enfermedada la que Plinio se refería, hay tantas opinionescomo cabezas. El famosísimo Gaspar Reyes recogiódistintos pareceres de hombres sabios en el libro“Campo de cuestiones divertidas”, donde refierelas ocurrentísimas explicaciones de Mercado,Mercurial, Salmasio, Juan de Pineda, P. Luís de laCerda, Dalechamps y otros. Algunos, como Mercado,entienden el párrafo como referido a la muerteen edades avanzadas, propias del conocimiento;Juan de Pineda y otros opinan que se refiere a lafiebre cuartana, que sobreviene en días y horas establecidos,con sabiduría y con una especie de inteligencia;algunos como Mercurial, en su “Del frenesí”,opinan que se trata de un error de los copistas,en el vocablo, y que en lugar de “morir por lasabiduría”, debieron escribir “por la insensatez”;otros como el padre de la Cerda creen que se refiereal poder de premonición que adquieren algunosejercitando el espíritu, y con el que predicen ciertoshechos que ocurrirán después de su muerte; otrostambién, entre los que está el mencionado GasparReyes, en su “De la locura”, piensan que habla deuna contusión o de una lesión en el diafragma, yaque los antiguos radicaban ahí la sabiduría.Permítaseme añadir mi grano de arena, sea el quefuere, al pensar de tantos varones ilustres; Plinioquiso decir que entre tantos azares, enfermedades ypeligros que sin cesar acechan nuestra vida, el afánde saber puede ser también causa fortuita que conduzca,a quien lo practica, en muchas ocasiones, ala muerte prematura, de forma que existe una enfermedaden la que los médicos no han reparado, la de“morir por la sabiduría”.Debo citar una brillante sentencia de Platón en laque se explica de manera admirable cómo el cultivode las letras es causa de diversas enfermedades.Aquel insigne varón, por su glorioso ingenio,haciendo residir la salud y la belleza del hombre enun equilibrio y en una proporción entre el alma y elcuerpo, escribió: “Puesto que el alma es muchomás poderosa que el cuerpo, y que dentro de él seexcita y se exalta, atacándolo en su interior, lo provocadolencias. Además, ya que se entrega con vehemenciaa la investigación y al aprendizaje, re-228
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188: more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190: Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192: cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194: nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196: purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198: Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202: magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206: sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210: horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212: anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214: Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216: initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218: tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220: mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222: Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224: undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226: Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228: sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230: considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232: is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234: Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237: damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 241 and 242: Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244: sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246: erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248: um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250: cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252: in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254: Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256: temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258: ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260: fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264: ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266: Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270: abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272: opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274: mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276: pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278: jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280: Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282: in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284: sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288: necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr