DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT XIIIDE MORBIS FORICARIORUMCAPÍTULO XIIISOBRE LAS ENFERMEDA-DES DE LOS QUE TRABAJANEN LAS ALCANTARILLAS YCLOACASDubius hàc haereo, num Medicos, qui elegantiae& munditiei student, a Pharmacopoeorum Officinis,quae ut plurimùn Cinnama spirant, & ubi tanquamin suo Foro diversantur, ad Latrinas invitando,in eorum nasum bilem, ut dici solet, concierepossim, Verùm cum & Alvi, & Vesicae excrementa,ad internos corporis affectus quotidiana inspectionesrimandos iisdem pro lege sit contemplari,iscircò neque huiusmodi loca aversari debent, utForicariorum morbos, eorum scilicet, qui Cloacasexpurgant, paulalùm observemus: Medico enimnecessum est ingrata intueri O immania tractare;verba sunt Hippocratis. Neque pariter Philosophumdedecet à sublimiorum contemplatione aliquandoetiam ad viliora lustranda descendere, & mechanicisexemplis uti sic rectè quidem Socrates, apudPlatonem, Hippia, se cum tali homine nequaquamdisputaturum; caté; inquam, reposuit Socrates. Probenimirum, ò Amice, Tibi enim talibus nominibusrepleri non convenit, cum tam specioso amictu, calceisqueornatus sis, O inter omnes Graecos sapientiapolleas: me autem nihil probibet quó minus cumillo verser. Quando igitur nostra hac aetate ad Mechanismuminfimae fortis interdum agere, nihilquealiud praeter veritatem curare, ut ibidem ait Plato,nequaquam indecorum erit. Narrabo autem Historiam,unde primúni mihi orta est occasio Tractarumhunc de Morbis Artificum conscribendi. Cum inhac Civitate, quae pro suo ambitu satis populosaest, ideoque domos confertas habet ac praealtas,mos est, ut terrio quoque anno in singulis domibusCloacae expurgentur, quae per vicos discurrunt.Cum ergo domimeae id opus fieret, contemplatusunum ex Operariis istis in Antro illo Charonaeomagna anxietate ac follicitudine opus suum peragentem,misertus tam improbi laboris, ipsum interrogavi,cur tam sollicitè laboraret, & non pacatiùsid ageret, ne ex nimio labore in multam .La duda, me produce una gran indecisión paraabordar este apartado pues, intuyo, que a determinadosmédicos, higiénicos, limpios , delicados yelegantes , puedo, como vulgarmente suele expresarse,provocarles asco hasta el punto de obligarlesa tener que abandonar sus quehaceres en los despachosy laboratorios, generalmente , donde ellos seencuentran a gusto y que por lo general, en su ambientese respiran sustancias mas agradables y apeor, a productos de laboratorios y de farmacia...Pero la realidad, es que por su profesión, están obligadosa inspeccionar de forma permanente, todoslos humores y deyecciones que, tanto procedentedel vientre como la vejiga requieren de una inspecciónregular para determinar posibles afeccionesen el interior de los seres humanos, dicha obligación,inherente a la profesión, significa por tanto,que no se puede demostrar aversión o asco por dichoejercicio si se desea conocer, a través de losnecesarios exámenes, el foco u origen en aquellaspersonas dedicadas a la limpieza de las alcantarillasy cloacas; utilizando palabras de Hipócrates, puedoafirmar, que el médico , tiene que ver y actuar concosas desagradables y deformes. De igual manera,no debe constituir ningún tipo de desdoro , que elfilósofo tenga que cambiar , en determinadas ocasiones,de pensar y razonar en asuntos fundamentalesy sublimes, a tener que contemplar otras situacionesmas viles y desagradables , así como tenerque actuar de forma manual o utilizando medios yartilugios mecánicos para la observación de la realidad.De esta forma, Sócrates, según versión dePlatón, hizo saber a Hipias, reprochándole, a travésde un ejemplo , a la hora de razonar, ante la contemplaciónde la belleza y haciendo introducir enla escena a un ser humano que planteaba la siguientecuestión:65
lassitudinem incideret, tunc miser ex antro illo oculosattollens, meque intuitu: Nemo, inquit, nisi expertus,imaginari potest, quanti constet, plus quamquatuor horis in hoc loco morari, idem enim est accoecus fieri: illo postmodum é Cloaca egresso, oculoseiuldem attente contemplatus sum, eofque nonparum rubore suffuos ac obnubilatos observavi: merurfus sciscitante, ecquam mède lam pro morehaberent Foricarii huic affectui adhibere, nonaliam, inquitille, quam ut actutum, uti modo faciam,domum suam repetant, in conclavi obscuro serecondant, ibique ad alteram usque diem immorentur,Oculos aqua tepi identidem abluendo, quo pactosolamen aliquod Oculorum dolori reperiunt: rursusab eodem quaesivi; num in faucibus ardoremullum persentiant, difficultatem aliquam respirandipatiantur, capitis dolore tententur, num odor illenares percellat, nauseam pariat; nihil horum responditille, neque pars ulla in hoc opere mulctaturpraeter Oculos, ac si iopus istud ulteris prosequivelim, propediem coecus fiam, ut aliis contigit, sicille, meque valere iusso, manus Oculis ontendens,lares suos adiit Complures postmodum Operarios idgenus vel lumnibus semicaptos, vel prorsus coecosper Civitatem stipem emendicantes observari. Quodtam terra exhalatio tenellam Oculorum structuramloedat, nequaquam miror; apud Ballonium extat inhanc rem historia de quodam vili Operario Parisiensi,qui Ophtalmicus factus est, cuius affectuscausam refert Ballonius in Artem quam exercebat,vicos enim luto solitus erat expurgare; quare autemsoli Oculi tam malo infortunio plectantur, coeterispartibus illaesis, ut Pulmonibus, qui & ipsi mollitextura constructi sunt, & Cerebro per nares, ut abilla terra mephiti minime infestentur, idest, quodprimo admiratus sum, & adhuc demiror, cum rationon suppetat, quare id fiat. Acidum volatile esseillud, quod, huiusmodi Camarina commota, expiret,mihi proclive est arbitrari, idque sat probabiliterostendunt monetarum ex aere, & argento, quas interdumForicarii gestant in pera, denigratio, necnon aenea vasa, quae in Culinis, hisce Cloacisproximioribus infuscari solent, nec non Tabulaepictae, quae atredinem contrhunt, ubi talis exhalatioillas pertigerit; at huiusmodi effluvia labem aliquamPulmonibus hostile creditur, quam quodcumqueAcidum, sicuti & massae sanguinea, quae exsua natura dulcedinem aliquam, vel ipso sensu iudice,possidet; Oculis tamen solùm modo bellum tamatrox indicunt foetidae exhalationes istae, ac illosacutissimis spiculis sic feriunt, ut illis vitam, idestlumen eripiant. An curiosorum“ante una apetitosa olla , repleta de sanos y apetitososalimentos, puesta sobre el fuego, ¿si resultabaprocedente introducir en élla un cucharón de oro ópor el contrario, uno de madera de higuera?- ; comoHipias, ante éste dilema, contestara ,que él, nuncase dignaría a mantener semejante discusión , estarespuesta la aprovechó Sócrates para expresarle :Hablas bien, mi amigo querido; no te cuadra a ti,tan elegante y dotado de tan hermosos adimentos yvestuario, manto, túnica, sandalias y que estás porencima de todos los griegos y por tu gran sabiduría;no obstante, a mi, continuó Sócrates, nada meimpediría mantener trato con ese hombre. Por loanterior y , dado que el arte de la Medicina se reducea una serie de actos mecánicos no resultará comouna falta de decoro, tratar cuando la ocasión lorequiera, con las personas que trabajan igualmentecon medios mecánicos, pero de mas baja condición, no preocupándome de nada que se aparte dela verdad, como así mismo expresaba Platón.Voy a relatar un caso que viene a estar relacionadocon la ocasión en que, por primera vez , surgióen mí la posibilidad de llevar a cabo la redacción deeste Tratado sobre las enfermedades de los artesanos.En la ciudad en que habito, con bastante poblaciónen proporción con sus dimensiones, consecuentemente,existe gran concentración y apiñamientode viviendas con considerable altura en lascasas; motivado en parte por dichas circunstancias,existe la costumbre , con una frecuencia de unostres años, proceder, en cada edificación a la limpiezade cloacas , así como a las que van recorriendolos barrios. Dado que dicha operación de limpiezaperiódica, en ese tiempo, se estaba llevando a caboen mi propia casa, me permitió ver a uno de lostrabajadores que efectuaban ese trabajo de limpiezaen aquel antro de Caronte con una gran presteza yansiedad.Ante tal visión me compadecí y le pregunté porqué trabajaba con tanta celeridad y no llevaba acabo la tarea con menor ímpetu y así no acabaríarendido y agotado . El pobre trabajador, dirigiendosu vista a mi fijamente, me dijo que, salvo alguienque lo hubiere experimentado por si mismo, nadie,podía imaginar el alcance que para la salud significaballevar a cabo ese trabajo y en esas circunstancias,más de cuatro horas continuadas sin el seguroriesgo de quedar ciego. Después, una vez fuera eltrabajador de la cloaca, me dediqué a examinarledetalladamente y en especial los ojos, encontrándolosmuy enrojecidos y66
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28: gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30: Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32: metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34: Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36: electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38: motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40: ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42: Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44: corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48: Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50: opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52: Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58: Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60: Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64: Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66: Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68: adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70: ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72: Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75: ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 79 and 80: Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82: Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84: Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86: utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88: maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90: in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92: Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94: mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96: qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98: hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100: femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104: corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106: Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110: Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114: eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116: Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118: egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120: potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122: Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124: cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126: quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr