DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE VIRGINUM VESTALIUMVALETUDINE TUENDADISSERTATIODISERTACIÓN SOBRE ELCUIDADO DE LA SALUDDE LAS VÍRGENESCONSAGRADASSi Monachos, aliosque religiosos coetos, quoshabent singular Civitates, sacram in terris militiamdicimus, Monialium quoque vital suis in claustrosspeciem quandam militiae licebit dicere, quae stativisveluti in castris firmo pede, adversus hosteshumani generis fortiter pugnare novir, & vincere.Militiam hujusmodi nullae gentes nec ethnici, nec,judaici cultus novere unquam, nec cogitarunt quidem,utpote solius foecunditatis amantes, & studiosa;soli enim Christianae Religióni, cujus caput estChristus, unus é Virgine Perente natus, flos ipseVirginus, Servando erat haec Gloria, & Ornamentum.Habuit quidem olim Roma Vírgenes, quas sacras,& á sua Dea Vestales vocabant, que nimirunVestae sacra curarent, illius ignis aeterni custodes.Quatuor abinitio, ac demum ad senarium numerumauctae degebant in Phano Deae, á cujus aditu nemoarcebatur interdiu, sed ibi pernoctare fas erat viropemini. En umbra quidem nostrarum Virginum, sedquantum illae nostris disímiles; iis praescripta erantpudicitiae tempora, nam post exactos annot trigintaministerio Vestae ignes perpetuos servandi, licebatnubere, atque ut ait Prudentius; transferre emeritasad fulera jugalia vugas. Nostrarum vero virginum,dicam potius Viraginum, singulis in Urbibus numerosaesunt legiones, que Virginitatem, quam Deovoverunt, perpetuam, & illibatam praestant. Sicutiauten Virorum miliae, cum ad expeditionem aliquamproficisecitur, suos Medicos habere mosest,cum magni intersit milites bena valere, & rité curari,ita aequum est Monialibus praestó esse doctos,& peritos Medicos, qui illarum incolumitati quantumliceo prospiciant. Mens quidem erat de MorbisMonialium, & curatione disserere; led satius duxi,Dissertationem hanc de illarum tuenda Valetudinepraemíttere, longé gloriosius esse existimans ámorbis praeservare, quam eosdem curare. Medicusitaque huic ministerio addictus, quen peritum, pru-Si a las comunidades monacales de las diferentesciudades las llamamos milicia sagrada en la tierra,también se podrá decir que la vida de las monjasde clausura es también una especie de miliciaque, a pie firme, en campamentos estables, por asídecirlo, batallan con valentía contra los enemigosdel género humano hasta vencerlos. Esta especie deejército era desconocido entre paganos y judíos queni siquiera pensaron en él, ya que solo admiraban yamaban la fecundidad. Efectivamente, solo entrelos cristianos, cuya cabeza es Cristo, el único quenació de madre virgen, y él mismo, Flor de las Vírgenes,se guardaría este honor y este ornato. Escierto que en la Roma antigua existían vírgenes alas que llamaban sagradas y, por la diosa que lesera propia, Vestales, quienes velaban del culto aVesta y mantenían su fuego encendido comoguardianas perpetuas. Eran cuatro al principio e,incrementado su número hasta seis, vivían en eltemplo de la diosa, adónde el acceso era libre duranteel día, pero donde era ilícito que los varonespernoctaran. Aquellas vírgenes, tan diferentes a lasnuestras, tenían plaza de prescripción para su virginidad,ya que, pasados treinta años en el servicio ala diosa guardando su fuego, les estaba permitidocasarse, y citando a Prudencio “llevar las arrugasjubiladas al tálamo”. Por el contrario, hay ahora encada ciudad legiones de vírgenes, más bien viragos,que mantienen intacta a perpetuidad la virginidadque consagraron a Dios. Y como los ejércitos quetienen sus propios médicos cuando están en campaña,ya que es importante que los soldados estén debidamentetratados y gocen de buena salud, tambiénes justo que las monjas dispongan de médicosperitos y doctos que, en lo posible, miren por subuena salud. Era mi intención disertar sobre las enfermedadesde las monjas, pero estimo más apropiadaesta reflexión sobre el cuidado de su salud, ya283
dentem, honestisque moribus praeditum esse oportet;primúm, debet advertere, qualis sit conditio, inquo positum sit Monasterium nam si in loco salubri,non mágnum negocium illi erit Monialiumvaletudinem tueri; non ita veró si in loco insalubrifuerit, aer enim in quo degimus, & quem inspiramosmagnam habet in nostris corporibus potestatem,persaepé enim evenit ut Monasteria in gratiamamplitudinis hortorum, & Monialium oblectamentum,sint quidem bene structa, sed malé posita,nempé propé muros, & foveas Civitatis, ad quaeloca omnes sordes confluunt. Sic apud muros quotannismajorem aegrotantium numerum, & gravioresesse morbos observare est, quám in locis interioribus,qualis observatio est Hippocratis in LibrisEpid. In historia illius, qui decumbebat peopémuros, hoc idem quoque in hisce Monasteriis observavi,nam si in frequentioribus locis Civitatisfuerint, lices sine hortis, & spaciosis ambulacris,feliciori fruuntur valetudine, quám ea, quae hujusmodihabent delicias, sed parum salubres. Medicumergo attentum esse oportet, u tea quae aerem inquinarepossunt, quanum licet avertat, Moniales monendo,ut ab iis ventis caveant, qui ab ea parte, ubisumt foveae spirant, ac ne ingentes simi acervos inhortis suis congerant, sed potius curent exteriusemi, neque recentes, sed veteres, ne dum hortossaturare volunt, aerem praxis halitibus inquinent,quam ob causam Hesiodus, uti jam superius diximus,cum de Morbis Agricolarum ageretur, stercorationemagrorun damnabat, consultum magis volenssalubritati, quám fertilitati. A deambulatione insuis hortis matutinis, & vespertinis horis cavere debent,ne illarum gráventur capita, summatim totiusMonasterii mundities procuranda, ut aer quantumliceo purus servetur. In ómnibus feré Monasteriosobservavi quatuor, velquinque sues nutriri solere, utfalsamenta, pernas, lucanicas, laridos, mulraquealia conficiant, quae animalia liceo intra quaedamsepra contineantur, fieri tamen nequit quin aerispuritati multun officiant, dum etenim svillia identidempurgare necesse est, per aestatem praecipué,non parva mephiris totum Monasterium infestar,neque suaderi possunt, ur consuetudinem hanc abjiciant,liceo si expesi ratio habeatur in alendis hisanimalibus, non tam mágnum sit emolumentum, utipsea putat, quando igitur iis sic placet quanta possuntdiligencia efficiant, ur quám minimé aeris puritaslaedatur. Quo ad alimenta humano genericommunia, panis primas tenet, ac de re nos habeoquod dicam, omnia etenim Monasterio optimopane, acut plurimúm resentí utuntur ab iisdem benéque es más meritorio preservarlas de aquellas quesanarlas. Así pues, el médico que se dedique a ello,que debe ser docto, prudente y honesto, debe primeroobservar cuál es la condición del aire del enclavedel monasterio. Si se encuentra en un lugarsaludable, no le será difícil preservar la salud de lasmonjas; no será así sin embargo, si está en un emplazamientoinsalubre, ya que el aire en que vivimosy que respiramos tiene una gran influencia sobrenuestros cuerpos. Con frecuencia ocurre que losmonasterios, atendiendo a la amplitud de sus huertosy a la satisfacción de las monjas, están, desdeluego, bien construidos, pero mal ubicados; porejemplo, junto a las murallas y fosos de las ciudades,donde se concentran todas las basuras. Así,cada año se puede ver, que cerca de las murallas,más que en el interior, aumenta el número de losque enferman y la gravedad de las enfermedades,según observa Hipócrates, en la historia del queyacía junto a la muralla, en los libros De las epidemias.También yo he observado lo mismo en esosmonasterios; ya que si están en lugares más concurridosde la ciudad, aún sin huertos ni lugares ampliospara pasear, disfrutan de mejor salud quequienes tienen esas cosas tan agradables pero pocosaludables. El médico debe estar, por tanto, prestopara alejar, en lo posible, los factores que puedancontaminar el aire, aconsejando a las monjas que seprotejan de los vientos que soplan de la zona dondeestán los fosos, y que no acumulen grandes montonesde estiércol en sus huertos; mejor que procurencomprarlo fuera, mejor viejo que fresco, no ocurraque por pretender colmar sus huertos, contaminenel aire con emanaciones perniciosas. Por esto mismo,Hesíodo, según ya comentamos más arriba,cuando trataba de las enfermedades de los labriegos,reprobaba que estercolaran los campos, pretendiendoque se cuidara más de la salubridad que dela fertilidad. Deben guardarse de pasear por loshuertos en las horas de la mañana y del atardecer,para no sufrir molestias en sus cabezas. Deben, ensuma, esforzarse en la limpieza del monasterio paraque el aire se mantenga tan puro como sea posible.He visto que en casi todos los monasterios suelencriar cuatro o cinco cerdos para hacer salazones,jamones, longanizas, tocino y otras muchas cosas.Y aunque los animales estén encerrados en recintosvallados, es inevitable que deteriore mucho a la purezadel aire; y como es necesario limpiar continuamentelas porquerizas, especialmente durante elestío, todo el monasterio se contamina con granpestilencia; y no hay forma de que cambien ese284
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244: sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246: erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248: um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250: cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252: in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254: Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256: temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258: ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260: fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264: ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266: Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270: abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272: opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274: mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276: pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278: jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280: Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282: in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284: sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288: necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290: Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292: ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293: no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 297 and 298: moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300: non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302: Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307: jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309: con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311: CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313: capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315: ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317: sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319: Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321: gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323: pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324: ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr