locum profecto habet illu Hippocratis Oraculum.Lux Orco, tenebre Jovi, dum enim spirituum lumenin penitioribus partibus Cerebri volutatur , exterioratenebris obsideri, ac torpere necesse est. Verum contanti pro Reipublicae bono intersit sapientes ac literatoshomines bene valere, equum est ut Literatorumvaletudo sarta tecta, quantum fieri possit, servetur,ac quoties a suo statu decidat, restituatur. Primoitaque consulendi erunt. Autores, qui in illorumgratiam scripsere; un Plutarchus de praeceptis salubribus,Marfiliusfacinius de studiosorum Valetudinetuenda, qui liber apus nos satis obvius est, necnon Fortunatus Plempius, in laudato Opere de TogatorumValetudine tuenda: apud hos auctores elegantesmedicamentorum formae descriptae leguntur,tum pro curatione, tum pro praeservatione amorbis, quibus exercerisolent. Regimen in sex rerumnom naturalium usu, ut ajunt Medici, primastenebit. Studeant primo, ut in aere puro, ac salubridegan procul a stagnis, ae paludibus, ae VentisAustralibus; siquidem hoc pacto puriores erunt SpiritusAnimales intellectualium operationum potissimainstrumenta. Mirari profecto nunquan satis potui,quare Plato non procul Athenis Villant Academicamdelegerit parum salubrem, imo pestilentemhabitam; in forsan idem consilium illi fuerit, ac D.Bernardo Abbati Clarevallensi, qui loca insalubriapro more habuit deligere, in quibus sua Monasteriaextruere, ut sit Monachos suos valetudinarios haberet,ideoque magis obsequentes, ac voluptatum illecelebrisminus obnoxios. Quaecumque fuerit mensPlatonis, indubium est a crasso aere obtundi, ac obnubilariSpiritus , iisque in locis foeliciora ingeniaclarescere, ubi aer sincerior, ac magis temperatusqualis est Neapolitanus, & antiquisus Athenis ficutiex adverso in boetia, ob aeris crasstiem inculae maleaudiebant.Rusticari propterea & aura liberioregandere, ac vario vitae genere uti modo ruri essemodo in Urbe, ipsis salutare est, frequentiam, &soliendinem ad invicem temperando, illa enim nostrihaec hominum fiderium facit. Cavere quoquedebent a validis Ventorum asslatibus, Austri, & Boreae,ab Hyberno frigore corpus, ac praecique caputreuniendo.Jan usus obtinuit, ut capillamenta exalienis Capillis contexta, Tanquin capitis Vaginae,passim adhibeantur a quocumque hominum genere,tam senibus, quam Juvenibus, alioqui bene comatis.Experientia compertum est, salutare munimentumcapitis esse hujusmodi capillatos galeros,quipus velo b fenium, vel quamcumque aliam causamcrinibus nuda sit calvaria; multisque, quifluxionibus ad fauces, ac dentes vexarentur , suasorparalizados, flacos. Nuestro Ariosto, según confiesaen sus sátiras, presumía de lo enjuto de su complexión,y si contemplamos su rostro en las pinturas,se nos asemeja a la flaca efigie de un eremita.Lo mismo dicen de otros poetas famosos. Cuentande Ludovico Castelvero, filólogo bastante célebre,estaba tan delgado que Aníbal Caro, rival suyo, semofaba de él llamándolo “cabra flaca”.Además, leemos que los hombres que mejor destacanpor su talento y más alabados son como prodigiosde ingenios han sido desposeídos de la vidacomo por un cierto destino y maldad de la suerte.Giovanni Pico, fénix de los ingenios, apenas rebasadoel sexto lustro, tuvo en Florencia una muerteprematura, con gran menoscabo para la repúblicade las letras; hubo comentarios acerca de su muerte;se pensó que le había acaecido por las vigiliasnocturnas y los continuos esfuerzos, ya que es admirableque también tuviera tiempo para escribir,cuando leyó a tantos autores, como puede verse enlas obras que se conservan de su autoría.Los matemáticos, a quienes, para comprender yexplicar las cuestiones más oscuras y lejanas de lomaterial, les es preciso mantener el espíritu separadode los sentidos y casi del trato del cuerpo, están,casi todos alelados, indolentes, somnolientos y extrañossiempre a las cosas materiales. Por eso sucuerpo y todas sus partes languidecen por un ciertoabandono y embotamiento, como si estuvieran condenadosa tinieblas perpetuas. Pues mientras lamente está entregada a los estudios, toda la luz animalpermanece encerrada en el interior y no se esparcepara iluminar las zonas exteriores. Esto estárelacionado con el oráculo de Hipócrates, “luz parael Orco, tinieblas para Júpiter”, pues cuando la luzdel espíritu gira en las zonas más ocultas del cerebro,es lógico que las exteriores se vean hostigadaspor el embotamiento y por la oscuridad.Pero, como es tan importante para la república quelos hombres sabios e instruidos, estén sanos, es justoque su salud se mantenga bien resguarda encuanto sea posible y que, cuando decaiga, se restablezca.Por eso será necesario consultar primero aquienes escribieron en relación con ellos, comoPlutarco en “De los preceptos saludables”; MarsilioFicino, en “De la conservación de la salud de losestudiosos”, libro bastante corriente entre nosotros,y también Fortunato Plemp, en su ya citada “De laconservación de la salud de los togados”. Todosellos describen fórmulas terapéuticas inteligentes231
sui , ut hujusmodi capillamentis , caput armarentquo praesidii genere multos vidi ab hujusmodifluxionibus sanatos, qui alioquin prorsus edentulifacti fuissent. Neque id novum inventum est; namapud antiguos mentio fit Petasi, Galeri, Galericuliqui pilei erant ex pelle, quibus ita erant crines consuti,ut veram, non adscititiam comam aemularentur,hujusmodi operculo utebantur tum viri, tumfaeminae, vel ut calvitium, vel canitiem caelarent,ut elegantiores in publicum prodirent. Sic Junenalisde Mesallina Claudi Uxore:Et nigrum flavo crimen abscondente galero,Intravit calidum Viteri centone lupanar.Et Martialis de quídam calvo:Haedina tibi pelle contegentiNude tempora, verticemque calveFestive tibi, Plaebe, dixit illeQui dixit caput esse calceatum.Usum ergo talium capillamentorum, nostra hacaetarevalde familiarem, Literarum, Professoribus satiscommodum, ac salutarem pro Capiris munimentoab aeris injuriis, ac praesertim hyeme, exstimo,paucosque jam video, ex omni Literatorum genere(Religiosos Viros demas quipus id ex Ordinis suiinstituto vetitum est) qui per urbem non incedantbene capilati, ac , uti lapide ait Plautus, aliquantumruffi, crispi, & Cincinnati . His addendum, quod ubiLiterarum Cultores, ut senes, ac silicernio proximi,se comptos, nitidos, abrala barba, & cute curata,bene comatos in speculo intuentur, in sinu suo nonparum gaudent, ac vitam hilariorem degunt, sibidelongaevitate blandientes. Priscis temporibus LiterarumProfesores, Philosophi praesertim, de barbavalde promissa, ac de nuda calvaria , quasi sapientiaedocumentis gloriabantur. Nunc mutatis vicibus,nultum fere in saecularibus Literarum Professoribusvisitar Barbae, aut canitiei vestigium, tam culti,ac nitidi in publicum prodeunt. Succurrit in hancrem celebre dictum illud Egyptii Sacerdotis cumSolone verba facientis: O solon solon, vos graeciSamper juvenes estis, nec quisquam e Graecia senexest.Experientae tamen, quae tale capillitiumLiteratorum valetudini, ubi ad senium vergant, valdecommodum, & salutare ostendit, ratio quoqueconcinit. Etenim si naturae providentia Juvenumcapita denio crine munita sunt, imo ab Uteri claus-232para prevenir las enfermedades que suelen padecer.Los médicos dicen que deberá tener supremacía elcontrol en el empleo de las seis cosas no naturales.Primero, procurar vivir en un aire puro y saludable,alejados de charcas y de zonas lacustres y de losvientos del sur; así estarán más puros los espíritusanimales, que son los principales instrumentos paralas tareas intelectuales. Siempre me ha extrañadopor qué Platón escogió para ubicar su Academiauna villa cercana a Atenas considerada poco salubre,e incluso expuesta a las pestilencias. ¿Es posibleque San Bernardo, abad de Claraval, que acostumbrabaa escoger enclaves poco saludables paralos levantar monasterios, para mantener a los monjescon poca salud, y así menos expuestos a los peligrosde los placeres? Fueran cuales fuesen lasideas de Platón, no cabe duda de que los espíritusse embotan y se enturbian por el aire craso, ni deque los ingenios más fecundos brillan mejor dondeel aire es más puro y templado, como el de Nápolesy ,antaño, el de Arenas; los habitantes de Beocia, alcontrario, gozaban de mala fama debido a lo pesadode su aire.Por esto es más saludable ir al campo y gozar de unaire más limpio y también, bien viviendo en elcampo, bien en la ciudad, llevar un género variadode vida, alternando compañía y soledad, “puesaquella nos hace añorarnos a nosotros mismos, yésta a los hombres”. Es conveniente resguardarsetambién de los vientos violentos, ábrego y cierzo,protegiendo el cuerpo del frío invernal, especialmentela cabeza.Se ha extendido entre hombres de toda condición,jóvenes o viejos, el hábito de usar en todos sitiospelucas hechas con cabellos ajenos, como fundaspara la cabeza, incluso teniendo buen pelo. Estácomprobado que esos birretes de pelo son una protecciónsaludable para los que, por su avanzadaedad o por cualquier otro motivo, tienen el cráneodesprovisto de cabello. A muchos que padecían enfriamientosen la boca y en la dentadura los convencípara que se cubrieran la cabeza con esas cabelleras,y con esa protección se han curado de lasfluxiones bastantes que de otra manera hubieranperdido completamente los dientes. Pero no es unainvención nueva ya que entre los antiguos se habladel petaso, del galero y del galerillo, que eran gorrosde piel a los que se cosían pelos que simulabanuna cabellera auténtica y no postiza. Ese tocado erausado tanto por hombres como por mujeres, para
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192: cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194: nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196: purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198: Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202: magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206: sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210: horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212: anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214: Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216: initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218: tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220: mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222: Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224: undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226: Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228: sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230: considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232: is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234: Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238: damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240: cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241: Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 245 and 246: erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248: um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250: cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252: in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254: Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256: temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258: ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260: fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264: ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266: Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270: abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272: opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274: mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276: pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278: jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280: Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282: in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284: sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288: necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290: Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292: ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr