DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT XVDE MORBIS QUIBUS OBNOXII SUNTOLEARII, CORIARII, ALIIQUE SORDIDIARTIFICUMCAPÍTULO XVDE LAS ENFERMEDADES A QUE ESTÁNEXPUESTOS LOS ACEITEROS, LOSCURTIDORES Y OTROS OBREROSDE OFICIOS SÓRDIDOSMultae aliae Officinae quoque fuperfunt, quaenaforum funt peftes, & Operariis fuis una cum lucribeneficio penfionem malam rependunt, quales funteae, in quibus exercentur Olearii, Coriarii, Fidicinarii,Laniones, Cetarii, Salfamentarii, Cafearii, & quiCandelas febaceas fabricantur. Quuoties enim inhujufmodi loca pedem immifi, fateor me non levemftomachi fubverfionem paffum fuiffe, nec diuodoris pravitatem fine capitis dolore, ac vomituritionealiqua tollere potunfe. Non immeritò itaquelegibus caveri folet, ne tales Opifices Artes fuasdomui exerceant, fed vel in Urbis pomoeriis, velfuburbiis, ut videre eff opud Caepollam, PaulumZacbiem, &. In hoc itaque capite de ArtificibusOleariis primum erit fermo. In hifce Regionibus,quae nucum fatis feraces lunt, magna olei è nucubuscopia confice folet, quo per no€tem poñularesomnes uti folent in luternis, rarò autem oleo olivarum,ob illius caritatem; tota enim Cifpadana, &oleum olivarum, quod habemus ab Herruria ad nosdeferri folet. Paraatur autem oleum è nucibus, ficutioleum olivarum; Nucleorum enim maffa fub moliscontrite, & in lollem paftam reda€ta coquitur adIgnem in magna fartafine ex cupro, dein ex paftailla praelo impofita oleum exprimitur: dum autemhoc fit, atrae fuligimes, ac tam infefti odors elevantur,ut ii, qui ad hoc minifterium intenti funt, rancidasillas exhalations excipiant. Hinc non exiguamala illis emergent, ac iis praefertim, qui in fartaginead Ignem materiam fumigantem fufque dequefpatula verfant, it Tuffes, Dyfpndae: CapitisDolores, Vertigines, & Cacheriae; his adde, quòdfordidas lacernas hujufmodi Operarii conrinuogeftent, unde fordibus obducti pororum cutis conftipationesfrequenter patiantur, & exinde acurosmorbos, pe€toris praecipuè, cum per hyemem tantumin hac re exerceri foleant. Quàm noxius Capitifit fumus, quoex oleo nucum expirat, experiuntur ii,Quedan otros muchos talleres que son auténticaspestes del olfato y pagan a sus obreros un mal jornaljunto con el beneficio de la ganancia, como sonaquellos en los que desempeñan su actividad losaceiteros, los curtidores, los fabricantes de cuerdasmusicales, los carniceros, los que trabajan en salazonesde pescado, los adobadores en salmuera, losqueseros y los fabricantes de velas de sebo. He dereconocer que, cada vez que entré en alguno de taleslugares, sentí revolvérseme el estómago en no pequeñamedida y que no pude soportar la hediondezdel olor por mucho tiempo, sin ser víctima de dolorde cabeza o de algún tipo de vómito. Con razón suelenprohibir las leyes que tales artesanos desempeñensu trabajo dentro de la ciudad, imponiéndoles laobligación de que lo hagan en las afueras o en zonasadyacentes a la ciudad, como se puede ver en CoepollaPaolo Zacchia y otros. Así pues, en este apartadovamos a tratar de los aceiteros. En estas regiones,que tienen abundancia de nogales, se suele fabricaruna gran cantidad de aceite de nuez, utilizadopor el pueblo durante la noche para sus candiles, debidoal elevado precio del de oliva. En efecto, el olivono se da en toda la región de la Cispadana y de laTranspadana y el aceite de oliva que consumimos sesuele traer de la Toscana. El aceite de nuez se fabricaigual que el de oliva: una vez triturada a la muelala pulpa y reducida a una pasta blanda, se cuece alfuego en grandes recipientes de cobre y, a continuación,de aquella pasta, sometida a la prensa, se exprimeel aceite. Mientras tanto se elevan grandes humaredasy olores tan hediondos que los que están dedicadosa tales menesteres no pueden menos que aspiraraquellas emanaciones. De aquí les vienen dañosno pequeños, sobre todo a los que con una espátuladan vueltas y más vueltas a aquella materia humeantede las ollas colocadas al fuego: tos, disnea, neuralgias,vértigos y caquexia. Hay que83
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum fit vaporium, aclucernas ex oleo nucum ad horas aliquot, fefcribunt,vel legunt, feu quid aliud operantur non enim finegravi Capitis dolore, vertigine aeupore illinc abicedunt,toto Cubiculo fumo oppleto. Nonnullos egonovi, quibus onon minus nocxia fuit exhalation extali oleo in loco conclufo quàm fumus Carbonum, utpraecipuè cuidam Lite rarum ftudiofo, qui cum obrem anguftam domitali oleo pro elucubratione adferam noctem infua Cellula ufus fuitet, veternofus adplures diez perftirir. Haud fecus melè olent Officinae,in quibus oleum è feminibus lini paratur, cujusin hifce Regionibus non exiguous eft nocturnum inlumen, ubi praefertim olei nucum defe€tus fit, nequeminus graviter afficiuntur, cum illudparant. Haudaliter Coriari, qui Animalium coria in Tinis cumcalce & galia macerant, pedibus calcant, lavant, expurgant,febo inungunt, varios ad ufus, haud aliter,inquam, a continuo paedore, & foedis exhalationibusinfaftantur, quam furpeirus memorati Operarii, hosenim vedere aft cum cadaverofa facie, fubtumido,luridos, anhelofos, ac omnes ferè fpleneticos. Nonpaucos ex hujufmodi Operariorum familia mihi obfervàrecontigit hydropicos fa€tos; quomodo enim,cum in loco humido, & in Aere à tetris illis halitibuse coriis femiputridis inquinato, ferè femper degant,quomodo, inquam, fiery poterit, quin fpirituum tumvitalium, tum animalium Officirae inquinentur, actotius corporis aeconomia una pervertatur. Non raròobfervari, equos nullis ftimutis, nulla vi adigi potuiffe,ut ante hujufmodi Officinas pretergredi velint,quim ubi primum talem odorem naribus hauferint,ranquam amentes, habenas nequaquam audiendo,teleri curfu comum repedeffe, Aedificia propterea,quibus coria elaborantur, vel prope muros Ccivitarum,uti caeterae fordide Artes, vel extra muros, utin hac Urbe, fita funt, ne Aeris muritati officient.Scitiffime propterea Hippocrates in hiftoria Philifci,qui ex maligna febre fexta die mortuus eft, locumdefcripfit, in quo dedubuit; Pbilifcus prope murumhabitabat Oc. In cujus hiftorie comment, doctiffimusMercurialis annotavit, Divunum Preceptorem verbailla nop è murum appofuiffe, ut locum morbofumdefgnaret, in quo ager ille degebar, cum loca Urtemcirca mania femper magis morbofa fint, nuin circamania femper magis morbofa fint, num omnes CIvitatumfordes eo foleant deferri, hrtorumque cadaver,O alia inquinamenta. Rome olim in TranftiberinaRegione forditores errant Officine, ac prefertim Coriariorum,ut ex Martiali, qui varios foetores enumerate,quibus Thaidem male olere, ait, quos interilum reponit, qui ex caninis pellibus,añadir a todo esto que esta clase de trabajadoressuelen llevar continuamente unos mugrientos gabanes,por lo que, cercados de suciedades, sufren confrecuencia de constipados de los poros de la piel, delo que se derivan algunas enfermedades, especialmentedel pecho, al ser únicamente en inviernocuando suelen ejercer esta profesión. Cuán nocivoes para la cabeza el humo que despide el aceite denuez lo saben por experiencia aquéllos que, en unlocal cerrado y sin respiraderos, pasan horas a laluz de los candiles de aceite de nuez, escribiendo,leyendo o haciendo cualquier otro trabajo: en efecto,no se retiran de la habitación, repleta toda ellade humo, sin padecer gran dolor de cabeza, vértigosy aturdimiento. He conocido a algunos a quieneslas emanaciones de tal aceite en una habitación cerradales fue tan nociva como el humo del carbón,en especial a un aficionado a las letras que, al haberhecho uso de tal aceite, debido a la estrechez derecursos familiares, en sus elucubraciones, encerradoen su cuartucho hasta altas horas de la noche,permaneció aletargado durante varios días. Igual demal huelen las fábricas en las que se prepara elaceite de linaza, del que en esta región se hace unuso bastante extendido para la iluminación nocturna,sobre todo cuando escasea el de nuez, y no menosexpuestos están los que lo preparan. No de maneradistinta sufren los curtidores, es decir, aquellosque maceran en tinas las pieles de los animales sirviéndosede cal y agalla, las pisotean, las lavan, laslimpian, las untan con sebo, disponiéndolas paradiversos usos; sufren esta continua pestilencia yestas fétidas emanaciones, de igual manera, repito,que los obreros de los que se ha hecho mención anteriormente.En efecto, se les puede ver con semblantecadavérico, hinchados, macilentos, jadeantesy, casi todos ellos, enfermos del bazo, y ano pocos pertenecientes a este gremio de trabajadoresme ha tocado ver cómo se han convertido enhidrópicos. Y es que, al desempeñar su actividad,como la desempeñan, casi siempre en lugareshúmedos y en una atmósfera viciada por aquellasnauseabundas emanaciones desprendidas de laspieles medio podridas, ¿cómo se va a evitar, repito,que se inficionen los talleres de los espíritus, tantovitales como animales y se pervierta la economíade todo el cuerpo? Más de una vez he podido observarcómo los caballos no pueden ser obligados — empléese lafuerza que se emplee — a pasar delante de tales talleres; esmás, en cuanto huelen los primeros efluvios, se ponen comolocos y, sin hacer caso de las riendas, vuelven a casa a la carrera,Por eso las fábricas en las que se curten las pieles estánemplazadas o junto a las murallas de las ciudades,84
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44: corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48: Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50: opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52: Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58: Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60: Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64: Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66: Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68: adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70: ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72: Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76: ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78: lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80: Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82: Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84: Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86: utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88: maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90: in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92: Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93: mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 97 and 98: hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100: femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104: corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106: Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110: Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114: eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116: Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118: egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120: potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122: Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124: cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126: quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128: Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130: se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132: pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136: aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138: quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140: Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142: tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144: tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr