Hippocrates quoque Conftitutionem quandam defcribit,in quà famulae, quae Angina corripiebantur,peribant, non fic Virgines liberae. Non ergo folùmex habitudine corporum, fed ex condicione quoqueVitae, ac Artium, confiderandi funt morbi, & curatioinftituenda.Non pauca igitur errata in gentium idgenus curatione hanc ob caufam committi video,coquia ob virium robur credantur magna remediafaciliùs tolerare poffe quàm urbanam gentem. Egocertè, nec fine commiferatione, paffîm video miferosAgrícolas ad publica Noíocomia delaros, & Medicisjunioribus è Schola nuper egreffis commiffos,validis Catharticis, & repetitis phebotomiis penitùusexhauriri, nec quicquam attendi inafluetudinem,quàm habent ad magna remedia, neque viriumimbecillitatem ob exantlatos labores; hinc eft, quodex his complures in Stabulis fuis malint occumbere,quàm in Noíbcomiis, Venis cruore exhauftis, acventre pharmacis exinanito, huic Vitae extremumVale dicere. Percta meffe in Agro Romano quotannisaegrotantium mefforum turba impîentur UrbisNofocomia; nec fatis liquet, num plures Mefforumvitas fua libitina demetat, an Chirurgi phlebotomo.Profecto mihi non íemel admirari contigit,quomodo ex his non pauci acutis morbis laborantesevaferint, non dicam fine remedii ullius ope, quodhaud quequam miror, fed cum diaeta fatis lauta, &opípara; ut enim pauperes fint Agricolae , ubi tameneorum aliquis aegrotat, proximi accurrunt, ova pullos deferentes, ex quibus fercula componunt,quo pacto vim morbi vel eludunt, vel ab aeramnofavita, quam ducunt, citiùs íe expediunt: unde apudnos vulgare dictum efAuxit, rufticanam gentemebenè paftam, ac faturam in Orcifamiliam tranfire,urbanam verò fame, ac inedia inter Medicoum cruciautusmiferè occumbere.Ubì verò è morbo coeperint convalefcere adfolitam diaetam redeunt, Allia nempè &, quas probellariis, & cictu analeptico avidè fumunt – Medicamentiautem vicem acria ifthaec alimenta lubirefacilè crediderim; fiquidem cum illorum ftonachus,ac tota mafia fanguinea ad acorem vergar, Autumnopraefertim, poft jam exactos AEftatis labores,Caepae & allia, non fecus ac remedia antifcorbutica,apta erunt ad gluten illud diffolvndum, ac aciditatemtemperandam. Ego multos ex his novi quiAllii, & Caeparum ufu cum vino generofo mediahyeme Quartanas Febres fugarunt – Galenus hidftoriamrefert de quodam Ruftico colico dolore correpto,qui allium cum pane coravit; cinxit fe benè,y si alguno les hace una sugerencia, no la siguen.Solamente propondrá algunas advertencias a teneren cuenta en su tratamiento siempre que, llevados ala ciudad por causa de las afecciones dichas, esténinternados en hospitales, o bien cuando, si son másacomodados, hacen venir alguna vez al médico. Laprimera precaución, pues, ha de ser la de que .en lapleuritis y en otras enfermedades del pecho no seles saque sangre con tanta abundancia corno a lagente de la ciudad; en efecto, gastados por las continuasfatigas, sus cuerpos se agotan con facilidad;a esto se añade que la constitución de su sangre escasi por entero gelatinosa y exhausta de partes volátiles,por lo que, al sacarles sangre en demasiadaabundancia se abaten sus fuerzas y no resisten a lahora de eliminar la enfermedad por medio de laanacatarsis. No ignoro que no faltan quienes opinanque se debe cortar la vena con mayor audacia cuandola sangre aparece tan densa para, según ellosdicen, favorecer su movimiento, lo que es fácil dedecir; pero cuántas precauciones son precisas paraque la sangre se mueva de la parte a la que ha afluidopor medio de la sección de la vena, pueden verloen el doctísimo Bellini. Pues es seguro que la sangreno se mueve por sus conductos espontáneamentey por la fuerza de su propia gravedad, sino que esempujada por el espíritu que produce un impulso ymediante el movimiento del corazón, por lo cual, silos espíritus se desmoronan, sólo falta que para favorecerel movimiento de la sangre se le añada unobstáculo.Se pregunta Balonio por qué los cuerpos de lossiervos y siervas, en lo demás tan duros, compactosy sólidos, y de salud no tan inestable como los delas gentes libres, cuando caen enfermos se derrumbanmás con las purgas y sangrías que los cuerposque son más vulnerables y endebles. Aduce variasrazones, la principal de las cuales es que sus cuerposson densos y están distendidos por vísceras duras,y que por ello no responden tan fácilmente alos purgantes ni sacan gran provecho de la flebotomía,algo que podrá trasladarse exactamente a loslabradores. También Hipócrates" describe una ciertaconstitución en la que las siervas aquejadas deanginas perecían, y no así las doncellas libres”. Así,pues, no se deben considerar las enfermedades niestablecer el tratamiento partiendo sólo del estadode los cuerpos, sino también de la condición de lavida y actividad.207
mox allium pane comedit; & in confueto, opere totadie fe exercuit; quo pacto à colico dolore folutuseft. Itaque (verba funt Faleni) ipfe certè id AgreftiumTberiacem uppeilem, ac fi quis vel Tbracas,vel Gallos, vel denigue, qui frigidam regiomnemincolunt, vefci Alliis vetuerit, non leviter iis bominibusnocuerit. Aliud reemdium ad colicam fedandamhabent noftrates Agricolae; folia Chamepithiiaccipiunt, contundut, & cum Ovorum vitellis caraplafmaconficiunt, quod Ventri apponunt.Satis curiofan Hiftorian habemus apud Hippocratem,cujus funt haec ipfa verba: Figure magisallevantes, velut qui farmenta manu nectebat, obtarquebat,prae doloribus decumbens, correpta paxillifumma parte fe ipfum infixa inbarebat, meliùs babuit.Putat Galenus in commento (cum Hipocratespartem dolentem non exprefferit) dolorem in manufuiffe; cenfet Vallefius , cólico dolore aegrum laboraffe,& ligneo palo appofito, ubi dolor magis faviebat,& quafi conto perforabat, partem compreffiffe;tales enirm dolores non parum fublevari, ait,compreffione forti, corporis jactatione figure, quodipfum in Ventris doloribus docet Natura, nimirùmut manu, vel pugno partem, quae dolet, comprimamus;fic enim partis diftentio, & in fublme elevatioprohibetur. Eodem modo Hippocrates in Mulierumhyftericis afectibus compreffionem manu factamlaudabat, ut intra fuos fines Uterus coerceretur,quod remedii genus mihi non rarò faluberrimumcompertum ft, multò magis, quàm tota hyftericorumremediorum fupellex.Summatim crgo, ut ea, quae fufîùs pro Agricolarumcuratione dici poflcnt, contrahamus; quantum ufu,ac ratione licuit deprehenderc, illorum corpora laboribusinfracta, victuque pravo nutritata, tam largis& repetitis fanguinis miffionibus, & purgatíonibusnon funt exhaurienda. Vomitoria faciliùs tolerant;Cucurbitulae fcarificatae in continuis febribus,feu ob illorum magnam huic remedio confidentiam,feu ob quid aliud nobis ignorum, ,perfaepè mirapraeftan; fi quid ex alexipharmacis ipfis offerendum,familia volatilium defumatur, Naturae moremgercndo, proni enim funt ad fudorem, aeftatenon folùm, fed etiam hyeme; in Viris enim exercitatisfudores facilè prodire folent. Ubi verò luctaricum morbo defierint, & convalefcere mcipiant, adpauperes fuos lares reditus illis permittendus, necnon folita familiaris diaetae ifídem permittenda.Non immeritò fanè Herodicum Medicum irridebatPlato, quòod Artificibus diaeteticae regulas velletpraeforibere. SicEl caso es que, según veo, se cometen no pocoserrores en el tratamiento de las personas de estaclase por creerse que, en razón de lo vigoroso desus fuerzas, pueden tolerar los grandes remediosmás fácilmente que la gente de la ciudad. Yo, a decirverdad y no sin lástima, veo por todas partes adesdichados labradores a los que se lleva a los hospitalespúblicos y se los confía a los médicos masjóvenes, recién salidos de la Facultad, y se los dejaexhaustos por entero a golpe de enérgicos depurativosy repetidas sangrías; para nada se atiende a lafalta de costumbre que tienen frente a los grandesremedios, ni a la debilidad de sus fuerzas causadapor sus agotadoras tareas. De ahí deriva el que muchosde ellos prefieren sucumbir en sus cabañas adecir adiós a esta vida, en los hospitales, con lasvenas exhaustas de sangre y el vientre extenuadopor los fármacos. Tras concluir la cosecha en elagro romano, todos los años se llenan los hospitalesde la ciudad de una legión de segadores enfermos,y no está bastante claro si cosecha más vidas desegadores Libitina con su hoz, o los cirujanos consu lanceta. Yo, desde luego, he tenido más de unaocasión de admirarme de cómo no pocos de ellos,aquejados por enfermedades agudas, acabaron porsalir de ellas, no diré sin ayuda de remedio alguno— lo que en absoluto me parece extraño —, sinocon una dieta bastante escogida y opípara, pues, porpobres que sean los labradores, tan pronto comouno de ellos cae enfermo, acuden los vecinos llevándoleshuevos y pollos, con los cuales se preparanunos menús con los que o bien eluden la virulenciade la enfermedad, o se libran antes de la penosavida que llevan. De ahí surgió entre nosotrosel dicho vulgar de que la gente del campo pasa a lafamilia del Orco bien alimentada y harta, y que, encambio, la de la ciudad sucumbe miserablementede hambre e inanición entre las torturas de los médicos.Ahora bien, tan pronto como han empezadoa convalecer de la enfermedad vuelven a la dietaacostumbrada, la de los ajos y cebollas, que consumencon avidez a guisa de postre y de alimento reconstituyente.Yo maría dispuesto a creer que esosalimentos de sabor acre asumen el papel de medicamentos,puesto que, como su estómago y toda sumasa sanguínea tiende a la acidez, especialmenteen el otoño, después de terminadas ya las tareas delverano, las cebollas y los ajos, no de otro modo quelos remedios antiescorbúticos, serán adecuados paradisolver aquel gluten y atemperar la acidez. Heconocido yo a muchos de ellos que, echando mano208
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168: das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170: inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172: Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174: modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176: morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178: con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180: doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182: Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184: data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188: more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190: Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192: cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194: nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196: purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198: Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202: magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206: sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210: horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212: anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214: Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216: initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217: tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 221 and 222: Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224: undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226: Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228: sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230: considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232: is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234: Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238: damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240: cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242: Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244: sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246: erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248: um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250: cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252: in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254: Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256: temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258: ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260: fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264: ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266: Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr