neceffitatem contabefcunt, Lubet in hanc remauream Divini Platonis fententiam hic loci referre,quam legenti non ingratam fore exiftimo. Sic ergoille in libro de Rep. Faber, fi quando in morbumincidit a Medico carationem exigit, vel per vomitumvel per dejectionem ventris, vel uftionem, velincifionem. Si quis autem diuturnam illi rictus obfervationempraecipit, capitifque fuffarcinationes,caeteraqne bujufmodi, flatim objicit, non effe fibiad egretandum otium, neque praeftare fibi, ita vitamtrhere contraries curationibus incumbenti,fuumque opificium negligenti, deinde Medico hocvalere juffo, ad confuetum victum revertens, fi convalefcit,opus faum exerquitur, fin autem fuftineremorbum corpus nequit, vita functus liberator. HaecPlato.Ita autem in praxi contingere non raro obfervavi,ut fi Artificies ciro non convalefcant,valetudinarii quoque Offininas fuas repentant,& prolixas Medi- corum curationes perfaepeeludant. Cum Divitibus equidem, quibus multumotii fupperir ad aegrotandum ( ac interdumfimulate, ad opes oftentandas, ut de quodamolim lufit Martialis ) & quipus Medici parvoconducti affident, fic agüere liceat, non autemcum operofis hominibus. Dives enim (ut Paulopoft fubdit idem Plato ) opera nullo urgetur, aquo fi quanddo vi arceatur, non amplius fit eivivendum. Profefforum vero quoddam genuseft, qui morborum alioquin brevium, & fpontefanabilium longas inftituunt curationes, primoperlenientia, mox per alterantia, ut Syrupos,quos praeterire religio effet, exinde per catharticamedicamenta, repetitas venae fectiones, &mille aliataedia, operofi femper, ut nulla diesexeat fine linea, ideft aliqua novi remedii formula;in hanc rem per parodiam congruetHorationum illud;Quem femel arripuit, tenet, occiditque medendo;Non miffura cutem nifi plena cruoris hirudo.Verum ut ad penfum noftrum redeamus, eorumArtificum, qui metallica, & foffili material ad operafua perficienda indigent, curationem con trahemdo,remedia potiffima, ut dixi, ex mineralium familiaerunt petenda; mox emollientia ex vegetabiliumclaffe, antidota quoque communia, ut Theriaca, &agua sin necesidad de chocar con un ácido. SanAgustín se admiraba de que la cal hierva en el aguay se enfríe en el aceite. Hay que pensar que en lacal hay mucha sal alcalina, ya que comúnmente sesuelen recetar remedios a base de cal para curarúlceras infectadas en las que abunda el ácido. Parareparar los males que suelen aquejar a los obreroscaleros será oportuna una decocción tibia de malvaviscoy de violetas, manteca fresca y la misma leche,que es el remedio más eficaz para suavizar lasequedad y aspereza de la garganta.Estos son los artesanos que yo sé que están expuestosa distintas enfermedades a causa de la nocivaíndole de los minerales y fósiles que manipulan yutilizan en sus trabajos, y éstos los remedios que,en resumen, he propuesto. La principal tarea delmédico que atiende a este tipo de artesanos es devolverlesla salud mediante medicaciones adecuadasy enérgicas, pues, con mucha frecuencia, se oyea tales obreros suplicar a los médicos o que los mateno que les liberen de sus dolencias. Ahora bien,al aplicar la medicación a los enfermos hay queprocurar con todo interés que el tratamiento sea fácily rápido, porque si no los enfermos se consumendel tedio producido por la enfermedad y la angustiade espíritu ante las necesidades que atosigan a sufamilia. Me complace traer aquí, a propósito de estacuestión, las áureas palabras del divino Platón, palabrasque, espero, el lector hallará de su agrado.Así dice en su libro La República" : "El obrero,cuando cae enfermo, exige al médico la curación,bien sea mediante un vomitivo, un purgante, el fuegoo el bisturí. Ahora bien, si se le prescribe un régimenprolongado de comidas, compresas en la cabezay cosas por el estilo, en seguida replica que notiene tiempo para estar enfermo y que no le atraevivir así, entregado a distintas medicaciones, mientrastiene abandonado su trabajo; después mandaráa paseo al médico, volviendo a su acostumbradorégimen de vida y, si sana, seguirá con su trabajo y,si su cuerpo no puede soportar la enfermedad, severá libre de ella mediante la muerte". Hasta aquí,Platón.Yo he observado que en la práctica ocurre no pocasveces que, si los obreros no curan pronto, vuelvenenfermos a sus talleres, eludiendo los prolijos cuidadosde los médicos. Estos sirven para tratar a losricos, a quienes les59
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi malignos venenorumimpetus retundere creduntur. In ufum revocandaPurgantia, & Vomitoria liberaliori dofi, acduplo majori praefcribenda, ob contumaciamnempe, & indomitam corforum metallicorumnaturam; confulendi Auctores qui de Venenosfcripfere, ut Guainerius, Cardanus, Arduinus, Baccius,Pareus, Sennertus, Prevotius, Etmullerus, &alii, nam pro quoque peculiari Veneno amplamremediorum fuppellectilem proponunt; pro praefervatione,Diaeta emolliens, & lactea valde commendatur.In hifce morbis causo opus eft in Venae fectioneimperanda, raro enim, nifi aliqua urgeat inflammation,Phlebotomia utilis eft; eaeque cauteae,quas fuperius annotavimus, funt adhibendae, ne peros fcilicet, quantum fieri poteft, noxiae particulaeexcipiantur.Comentario:Pablo, mi hijo, está a punto de nacer. Le queda unmes para ver a su papá y a su mamá, y por supuestoa su dormitorio; el que aún no está terminado. Losdías pasan rápido, dos semanas para el nacimiento,me pongo manos a la obra. Hay que pintar el dormitorio,compro la pintura, las brochas, los rodillos,cinta de carrocero y el plástico para proteger el suelo.Me preparo y empiezo a pintar el techo, (decirque pintar no es mi fuerte), todo va bien pero alpintar una zona del techo se me cae un trozo pequeñode yeso. Al tocar la zona afectada noto que hayun trozo más grande suelto, lo quito, y qué me encuentro;me encuentro un agujero descomunal en eltecho del dormitorio de mi niño. ¡Oh dios!, ¿quéhago?, piensa.Voy al trastero, y veo dos bolsas con polvo blanco.“ Sé que tenía cal y yeso, pero cual es cual”.Abro una bolsa y toco el contenido y cojo la otra yhago lo mismo; no noto la diferencia. El polvo sepega a mis manos, no llevo guantes, pienso en loscaleros y yesistas que tantas horas se han llevadomanipulando estas sustancias sin protección alguna.Esas manos secas, arrugadas, con heridas que conel tiempo se agravan y pueden dar a ulceras.Como no distingo el contenido de las bolsas, metola nariz en una de las bolsas y la huelo, el polvo seme mete por las fosas y estornudo; hago lo mismocon la otra bolsa, pero esta vez con más precauciónpara no aspirar el polvo. No sé si es de la primera,sobra tiempo para estar enfermos (y que a vecessimulan estarlo para hacer ostentación de sus riquezas,,como de uno de ellos se burló en otro tiempoMarcial ), asistidos por unos médicos a los que seha hecho venir por nada; pero no se puede tratar asía los hombres que trabajan. En efecto, "los ricos"(como dice también el mismo Platón) "no seven agobiados por ningún trabajo renunciando alcual no puedan seguir viviendo". Ahora bien, haytoda una clase de médicos que a enfermedades porlo demás ligeras y que sanarían por sí mismas, lesaplican largos tratamientos: primero recetan calmantes;después, revulsivos, como jarabes — quesería deber de conciencia prohibirlos —, y, finalmente,purgantes, repetidas sangrías y mil otrasmolestias, no parando ni un instante (ningún día sinlínea, esto es, sin alguna fórmula de medicamentonuevo). A título de parodia y en relación con esteasunto viene como anillo al dedo lo de Horacio:"Una vez que le ha echado la mano encima no ledeja escapar y, a puro de medicinas, lo mata, sanguijuelaque no suelta la piel hasta que está harta desangre. Ahora bien, volviendo a nuestro tema, resumiendola curación de aquellos artesanos que en sutrabajo necesitan manipular materiales metálicos yminerales, los mejores remedios — como he dicho— habrá que irlos a buscar al mundo mineral,mientras que al mundo vegetal habrá que acudir enbusca de suavizantes y antídotos comunes, como latriaca, el mitridato y todos aquellos productos que,por su poder específico, se considera que rechazanlos malignos asaltos de los venenos. Hay que ponerde nuevo en usó los purgantes y los vomitivos endosis más generosas, prescribiéndolos en doblecantidad a causa de la contumacia y la indómitanaturaleza de los cuerpos minerales. Consúltenselos autores que han escrito sobre venenos, comoGuainerio, Cardan, Hardouin, Bacci, Paré, Sennert,Prevost, Ettmüller y otros, pues para cada uno delos venenos proponen una amplia gama de remedios.Como medida preventiva es muy alabada unadieta emoliente y a base de leche. En estas enfermedadeshay que andarse con mucho cuidado a lahora de prescribir sangrías, pues la flebotomía raravez es de utilidad, a no ser que apremie una inflamación,y pónganse en práctica también aquellascautelas que hemos señalado anteriormente, esto es,las encaminadas a que, en la medida de lo posible,no se absorban por la nariz y la boca las partículasnocivas.60
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23: Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24: Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28: gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30: Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32: metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34: Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36: electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38: motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40: ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42: Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44: corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48: Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50: opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52: Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58: Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60: Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64: Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66: Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68: adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69: ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 73 and 74: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76: ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78: lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80: Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82: Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84: Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86: utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88: maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90: in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92: Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94: mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96: qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98: hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100: femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104: corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106: Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110: Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114: eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116: Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118: egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120: potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214:
Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216:
initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218:
tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220:
mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222:
Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224:
undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226:
Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228:
sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230:
considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232:
is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234:
Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238:
damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240:
cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242:
Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244:
sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246:
erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248:
um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250:
cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252:
in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254:
Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256:
temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258:
ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260:
fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263 and 264:
ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 265 and 266:
Iidem quoque gibbosi evadunt ex con
- Page 267 and 268:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270:
abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272:
opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274:
mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276:
pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278:
jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280:
Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282:
in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284:
sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288:
necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290:
Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292:
ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294:
no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296:
dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298:
moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300:
non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302:
Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307:
jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309:
con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311:
CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313:
capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr