DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT VDE MORBIS, QUIBUSOBNOXII SUNT FABRI AERARICAPÍTULO VSOBRE LAS ENFERMEDADES A QUEESTÁN EXPUESTOS LOSARTESANOS DEL BRONCEInter metalla, quae hominum fagacitas e térreavisceribus novit eruere, Ferrum atque aes praecipuumhabent usum, longe magis, Quam Argentum,atque Aurum, unde Mexicani, quipus pro Ferro atqueaAere, Aurum et Argentum natura concesserat,Europaeir ferro armatis et pugnatibus invidebant.Cum ergo Magnus sit Aeris usus a priscis etiamtemporibus, uti videre est apud Athenaeum, qui aitPlatonem et Licurgum statuisse in suis Rebus publicisex ómnibus metallis solum Aes et Ferrumsufficere, sic ut monetas apud Veteres ex solo Aereessent percussae, unde Aerarii nomen. De morbis,quipus Fabri aerarii sunt obnoxii in hoe capite eritFermo, de iis tamen loquendo, qui intra Civitates,insuis tabernas circa Aes exercentur, non autem de ii,qui in Podinis Aes eruunt, de quipus in primo capite,ubi de metallorum fossoribus facta est mentio.In fingulis itaque Civitatibus hujusmodi Operarii,ac Venetiis in unum vicum collecti sunt omnes, quitota die malleationi Aeris incumbunt ad ductilitatemobtinendam, ut varia exinde vasorum generaconficiant, unde tam ingens strepitus exurgit, utsolii Operarii inibi tabernas et domicilia habeant,locum enim illum adeo infestum omnes effugiunt.Observare ergo est hujusmodi Artifices super parvastrata humi ut plurimum sedentes et in curvos,tota die malleis primo ligneis, post ferreis Aes novumpercutiendo ad ductilitatem, quae expetiturredigere. Primo igitur ex continuo illo strepitu, auresmale affici, et totum etiam caput, necessum est,unde similes artífices surdastri fiunt, et ubi in hocopere consenuerint, omnino zurrid, auris enim timpanumex continua illa percussione, naturalemsuam tensionem amittit, naturalem suam tensionemamittit, et aeria interni reperculsio ad latera, Omniaauditus organa infirmat ac pervertit; idem itaqueipsis evenit, quod Nili accolis in Aegypto, qui exnimio strepitu cadentes aquae omnes zurrid sunt.De entre los metales que la sagacidad delhombre ha sabido arrancar a las entrañas de la tierratienen especial utilidad el hierro y el cobre ; muchamás que la plata y el oro. De ahí que los mejicanos,a los que la naturaleza, en lugar de hierro ycobre, había concedido oro y plata, sintieran envidiade los europeos, que se armaban y luchaban conel hierro. Por ello, al ser tan grande la utilidad delbronce incluso desde los tiempos antiguos (segúnpuede verse en Ateneo, quien dice que Platón y Licurgohabían establecido que en sus repúblicas bastaba,de entre todos los metales, con el cobre y elhierro, de manera que entre los antiguos las monedasse acuñaban sólo en bronce, de donde el nombrede erario), se tratará en este capítulo de las enfermedadesa las que están expuestos los que trabajanel bronce, pero refiriéndonos a quienes en lasciudades, en sus talleres, se ejercitan en él, y no alos que en las minas sacan a la luz el cobre; de éstos,en efecto, ya tratamos en el Capítulo 1, dondese hizo mención de los mineros del metal. Así pues,en todas las ciudades hay artesanos de esta especie,y en Venecia están todos agrupados en un solo barrio.Se dedican todo el día a martillear el broncepara lograr su ductilidad y elaborar luego los diversostipos de recipientes; de ello surge tan ingenteestrépito que sólo esos artesanos tienen allí sus talleresy viviendas, pues todo el mundo escapa delugar tan desagradable. Se puede, pues, observar aestos artesanos sentados, por lo general, en el suelo,sobre pequeños estrados, y encorvados, batiendotodo el día el bronce, primero con mazos de madera,luego de hierro hasta conseguir la ductilidad quese desea. En consecuencia, y ante todo, forzoso esque tal estrépito continuo, afecte malamente a losoídos e incluso a la cabeza toda; por ello semejantesartesanos suelen acabar un tanto sordos y, si sehacen viejos en este trabajo, sordos del todo. En253
Iidem quoque gibbosi evadunt ex continua illa operandocurvitate. Idem ipsum pariter iis evenit, quiAurum in tenuísima bracteas malleando deducunt.Praeter moxas hujusmodi Aurium et Capitis, gravesquoque pulmonum et stomachi affectus illisincumbunt, nam dum malleis Aes tundunt, halitusquidam virosi ex Aere percusso levantar, et subeuntstamachum, ac pulmones, ut ipsimei Artifices fatentur.Ex Aere multa medicamenta parari solent,uti flos Aeris, squamma Aeris, viride Aeris, quaevim emeticam et corrosivam possident. Hanc ergovim erodendi, exsiccandi sentiunt ipsi Artifices,Jumper inspiratum aerem hauriunt. Ab iis sciscitatussum, num ab hujusmodi habilitus in oculisnoxam ullam persentiant, nec quidquam oculos afficiresponderunt, quod conforme est illi, quod dixitMacrobius, qui scripsit in fodinis Aeris, fossoresoculos senescere, filippitudine laborent, sic et xyrocollyriaex Aere parari solent.Quibus remediis hujusmodi noxis obviam iri positego non video, aures goffypio obturari possent, utminus a strepitu concutiantur partes internae, etoleo amigdalarum dulcium illiniri possent, a continuoillo strepitu infractae et concusse. Ad corrigendamxiryasim, qua pulmones affecit, ob haustumaeris metallicis halitibus saturati, proderunt emulsionsex amigdalis, seminibus melonum, cucurbitaein aqua violarum, hordei, et similibus, serum vacinumquoque et fercula ex lacte commendantur. Sivero Artifex ex sua natura siccus sit aridus, et pulmoniseffectibus obnoxious, nullum securius remediumest, quam ut artem deferat et alteri se addicat,pessimum enim est lucrum, quod ad citam mortemdeducit. Sicubi ergo aliquis Aerarius artifex ex aliquotmorbo acuto, uti fibre decumbat, non inutileerit Medico curanti nosse in qua arte sit exercitus,cum enim persaepe in acutis febribus aurium sonituspercipiantur, Medicum non sic tereri oportet,atque hinc malum omen deducere, cum ex Hippocratefunesti sint hujusmodi Artifice aures hebetioressint, et in acuta fibre soni graviores excitentur,sic ad pulmonum affectus respicere oportet, ne afebris acutie siccitas intendatur, sed plurimahumectatione, emulsionibus eosdem restaurare.254efecto, el tímpano del oído, a consecuencia deaquella continua percusión, pierde su tensión natural,y la repercusión del aire interno hacia todos loslados debilita los órganos de la audición y los desvirtúa.Les ocurre, por tanto, lo mismo que a losribereños del Nilo en Egipto, que están todos sordosa causa del excesivo estrépito de las cataratas,Acaban también jorobados por aquel estar continuamenteencorvados en su tarea. Lo mismo lespasa, y de modo similar, a los que a martillazos reducenel oro a finísimas láminas.Aparte este género de afecciones de oído y cabeza,también les amenazan graves daños en los pulmonesy en el estómago; pues, al batir el bronce conlos mazos, se desprenden del cobre martillado unoshálitos tóxicos, y por la boca pasan al estómago y alos pulmones, según los propios artesanos reconocen.Muchos medicamentos suelen prepararse apartir del bronce, como la flor de bronce, la escamade bronce y el verde de bronce, que poseen poderemético y corrosivo. En consecuencia, esta fuerzacorrosiva y desecante la sienten los propios artesanoscuando toman el aire para respirar. Yo les hepreguntado si por efecto de estos hálitos sientenalgún daño en los ojos, y me respondieron que losojos no sufren mal alguno, lo que es conforme conalgo que dijo Macrobio , quien escribió que en lasminas de cobre los mineros sanan de los ojos si padecende legañas; y así también los colirios secossuelen prepararse con cobre.Con qué remedios se puede salir al paso de lasafecciones de este tipo no lo veo yo; podrían obturarselos oídos con algodón para que las partes internasresulten menos sacudidas por el estrépito, yuntarlos con aceite de almendras dulces cuando yaestén quebrantados y conmocionados por tal estrépitocontinuo. Para remediar la xeriasis que afectaa los pulmones a causa de la inspiración de aire saturadode hálitos metálicos, serán buenas las emulsionesde almendras, de semillas de melón, de calabazaen agua de violetas, de cebada y similares;también se recomiendan el suero vacuno y los alimentoslácteos. Mas si el artesano es de natural seco,árido y propenso a las afecciones del pulmón,no hay remedio 'más seguro que el de abandonar eloficio y dedicarse a otro; pues pésima ganancia esla que lleva a una pronta muerte. Así pues, cuandoun artesano del bronce caiga postrado por algunaenfermedad aguda, como una fiebre, no será inútilpara el médico que lo trate saber en qué oficio hatrabajado; en efecto, dado que muchas veces en lasfiebres agudas se sienten zumbidos en los oídos, no
- Page 4 and 5:
El Instituto Nacional de Seguridad
- Page 6 and 7:
ÍNDICE DE CONTENIDOSTRATADO SOBRE
- Page 8 and 9:
XXIV. Lapicidae (Canteros, Trabajad
- Page 12 and 13:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBALas man
- Page 14 and 15:
Módena y Países Bajos), pueden ha
- Page 16 and 17:
Ramazzini le lleve a citar admirado
- Page 18:
Cabe resaltar la grandiosa labor ll
- Page 22 and 23:
Morbis Artificum subiturum video, v
- Page 24:
Cum ad Aegrotum deveneris, interrog
- Page 27 and 28:
gingivarum ulcera, artuum dolires a
- Page 29 and 30:
Asthamatis speciera quamdam describ
- Page 31 and 32:
metallorum, , & fosfilium, quae hab
- Page 33 and 34:
Naturae consilio, u tunde malum pro
- Page 35 and 36:
electrolítica. Esta técnica se ut
- Page 37 and 38:
motum impediiffe. Nimius effem, fi
- Page 39 and 40:
ob torporem inductum, & vim fentien
- Page 41 and 42:
Esta última vía de entrada se enc
- Page 43 and 44:
corium, per quod Mercurius alioquin
- Page 45 and 46:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 47 and 48:
Ut ad penfum meum redeam, chymicis
- Page 49 and 50:
opera indigent. Mirari autem defii,
- Page 51 and 52:
Comentario:El autor comienza su art
- Page 53 and 54:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 55 and 56:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 57 and 58:
Specularii ergo Artifices, Mercuriu
- Page 59 and 60:
Fere colorum materiam e mineralium
- Page 61 and 62:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 63 and 64:
Comentario:Ramazzini reconoce la du
- Page 65 and 66:
Sero vaccino, atque amulfionibus fe
- Page 67 and 68:
adfcribunt Recentiores , uti Caefal
- Page 69 and 70:
ergo tunc temporis oblaedit Artific
- Page 71 and 72:
Mitridatum, ac ea quae fpecifica vi
- Page 73 and 74:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 75 and 76:
ComentarioLo que más me ha llamado
- Page 77 and 78:
lassitudinem incideret, tunc miser
- Page 79 and 80:
Fascinationem similiter, quae per o
- Page 81 and 82:
Ya, hace unos 2500 años, en Babilo
- Page 83 and 84:
Desde cualquier percepción, consid
- Page 85 and 86:
utebantur Fullones ut Veftes purpur
- Page 87 and 88:
maligna Serofitate, in Vulgus vagar
- Page 89 and 90:
in publicas vias conjectis, ob grav
- Page 91 and 92:
Chymicos tam de urina resentí homi
- Page 93 and 94:
mascarillas respiratorias adecuadas
- Page 95 and 96:
qui claufo Cubiculo, & ubi mullum f
- Page 97 and 98:
hujufmodi minifteria ad loca vilior
- Page 99 and 100:
femper licet, aliquid labis humorib
- Page 101 and 102:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 103 and 104:
corporibus enim obefis, & ubi craff
- Page 105 and 106:
Spirituum Medicina juxta Modernos o
- Page 107 and 108:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 109 and 110:
Id autem tribus ex causis agebant,
- Page 111 and 112:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 113 and 114:
eddit, non tam funefta eft, nec tam
- Page 115 and 116:
Comentario:En la naturaleza el ciel
- Page 117 and 118:
egregié explicat Martinnus noster
- Page 119 and 120:
potissimum in iis Nutricibus, quae
- Page 121 and 122:
Nutrices proprio Viro penitùs segr
- Page 123 and 124:
cos ductus propellendo versus mamma
- Page 125 and 126:
quae nunquam nubunt, lac in mammis
- Page 127 and 128:
Si verò passiones hystericae à ni
- Page 129 and 130:
se ipsas sensim exhauriunt, & Infan
- Page 131 and 132:
pítulo, como pústulas, sarna, cos
- Page 133 and 134:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 135 and 136:
aceto extractio, ut chymicae operat
- Page 137 and 138:
quuae per Spiritum Sal. Armoniaci f
- Page 139 and 140:
Non femel, nee fine admiratione mih
- Page 141 and 142:
tempus faltem, quo tali minifterio
- Page 143 and 144:
tos de Hajji Firuz Tepe en los Mont
- Page 145 and 146:
succo fermentatur, et fauces non so
- Page 147 and 148:
Romanos quoque ab Urbe condita usqu
- Page 149 and 150:
Comentario:¿Qué otra cosa hay par
- Page 151 and 152:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 153 and 154:
quodcumque ex lino contextum opus a
- Page 155 and 156:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 157 and 158:
volatilium, quibus ad turgentiam sa
- Page 159 and 160:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 161 and 162:
El Instituto Nacional de Silicosis
- Page 163 and 164:
His addendum, quod dum linteamina,
- Page 165 and 166:
obruantur, ut infra aquam demersa p
- Page 167 and 168:
das, fungicidas, nematocidas y otro
- Page 169 and 170:
inquam, creyere licet variis aegrit
- Page 171 and 172:
Los baños de más reconocido prest
- Page 173 and 174:
modum illos curandi varium inibi es
- Page 175 and 176:
morborum in pejorem statum lapsus.
- Page 177 and 178:
con óxido metálico para formar un
- Page 179 and 180:
doctiffimus Mercurialis, ubi ait, f
- Page 181 and 182:
Comentario:Tras la lectura del Cap
- Page 183 and 184:
data opera, ad hujusmodi spectaculu
- Page 185 and 186:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 187 and 188:
more habet publicos proventus condu
- Page 189 and 190:
Lo que ocurrió antes del 70, en el
- Page 191 and 192:
cui Herus Chremes respondes: Refina
- Page 193 and 194:
nonfic autem Pulmones, qui in viole
- Page 195 and 196:
purinvocat Hippocrates, ulcus callo
- Page 197 and 198:
Comentario:El capítulo XXXIII de B
- Page 199 and 200:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 201 and 202:
magis in medio, quam in extremitati
- Page 203 and 204:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 205 and 206:
sicuti & tenuissiman diaetam, quoti
- Page 207 and 208:
DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 209 and 210:
horas aliquot interpolate opere suo
- Page 211 and 212:
anhelitus cohibitione opus est ad a
- Page 213 and 214: Comentario:Una peculiar voz…No mu
- Page 215 and 216: initium morbis pectoris, fluxiohibu
- Page 217 and 218: tanquam id morbid anfa extitiffet;
- Page 219 and 220: mox allium pane comedit; & in confu
- Page 221 and 222: Para Ramazzini las causas determina
- Page 223 and 224: undur, uti acutae febres, morbid pe
- Page 225 and 226: Golpes derivados de aparejos o con
- Page 227 and 228: sunt Deuteronomii verba: Habebis ex
- Page 229 and 230: considerandam inquit; siquidem si c
- Page 231 and 232: is sigillum, et tristissimam mortis
- Page 233 and 234: Comentario:A veces los técnicos no
- Page 235 and 236: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBADE LITE
- Page 237 and 238: damna, quae cacochylian, licet Jovi
- Page 239 and 240: cujus propia est prudentia, ut Merc
- Page 241 and 242: Privilegio, impune incedant; quod n
- Page 243 and 244: sui , ut hujusmodi capillamentis ,
- Page 245 and 246: erat, ac ordo. Sic Homerus: Ut lavi
- Page 247 and 248: um Profesores, sed cum moderamine i
- Page 249 and 250: cometidos por tanto impío como deb
- Page 251 and 252: in charta apparet impressum totum i
- Page 253 and 254: Al grupo de operarios que realizan
- Page 255 and 256: temporis progressu desterré robar
- Page 257 and 258: ción, regular adecuadamente los si
- Page 259 and 260: fuerit, Helmontius, ipfemet refert
- Page 261 and 262: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT I
- Page 263: ium certe laboriosumest, brachiis p
- Page 267 and 268: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT V
- Page 269 and 270: abajo, ya que el serrín le caen so
- Page 271 and 272: opere vacare. Nec tanti lucrum face
- Page 273 and 274: mum rapido, mirum non eft figraviff
- Page 275 and 276: pasaban largas jornadas en las mism
- Page 277 and 278: jurgis extat Mons Festinus dictus,
- Page 279 and 280: Comentario:A modo de introducción
- Page 281 and 282: in mare cecidit; nunc autem reperto
- Page 283 and 284: sensibili perspiratu, locus enim in
- Page 285 and 286: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBACAPUT X
- Page 287 and 288: necnon a sitis & inediae tolerantia
- Page 289 and 290: Tirando tórtolas o codornices en l
- Page 291 and 292: ex hac mixtura acres particulas com
- Page 293 and 294: no contaminamos nuestros ríos. Tra
- Page 295 and 296: dentem, honestisque moribus praedit
- Page 297 and 298: moderatio. Iis quae carnibus abstin
- Page 299 and 300: non atis noctu somnum captasse vide
- Page 301 and 302: Quoniam vero quearere quis posset,
- Page 304 and 305: DE MORBIS ARTIFICUM DIATRIBAHipócr
- Page 306 and 307: jardín de Antonio Castor y conoci
- Page 308 and 309: con el título de Methodus curandis
- Page 310 and 311: CelsoAulo Cornelio Celso (ca.25 a.
- Page 312 and 313: capaz de realizar las operaciones d
- Page 314 and 315:
ta el 25%: unos 4 L) y extravascula
- Page 316 and 317:
sia. Diágoras y Erasístrato lo co
- Page 318 and 319:
Ha quedado obsoleta, aunque se la p
- Page 320 and 321:
gisto + cenizas o Metal = flogisto
- Page 322 and 323:
pas antes de quedar el que ahora ti
- Page 324:
ENSAYO “De Morbis Artificum Diatr