Armoede en kapitalisme in pre-industrieel Europa

More documents

Recommendations

Info

_______________ [17] P. Vilar, ‘Réfexions sur la crise de l’ancien type. Inégalité des récoltes et sous-développement’, in Conjoncture économique, structures sociales. Hommage à Ernest Labrousse (Parijs en Den Haag, 1974), pp. 37-58 (op pp. 39- 40). [18] Brenner, ‘Agrarian class structure’, pp. 49-50. [19] A.G. Frank, Capitalism and Underdevelopment in Latin America (New York, 1967). De rurale economie van Oost-Europa is grondig onderzocht door W. Kula, Théorie économique du système féodal. Pour un modéle de l’économie polonaise, XVIe-XVIIIe siècles (Parijs en Den Haag, 1970). Zie ook J. Banaji, ‘The peasantry in the feudal mode of production: towards an economic model’, JPS, 3 (1976), 299-320. [20] R.S. Lopez and H.A. Miskimin, ‘The economic depression of the Renaissance’, EcHR, 2nd ser., 14 (1961), 408- 426; C.M. Cipolla, ‘Economic depression of the Renaissance’, EcHR, 2nd ser., 16 (1963), 519-524. Zie ook A.R. Bridbury, Economic Growth: England in the later Middle Ages (Londen, 1962). [21] J. Munro, The Transformation of the Flemish Woollen Industries, ca. 1250-ca. 1400: the response to changing factor costs and market demand (Mimeographed paper of the Workshop on Quantitative Economic History, University of Leuven, 1971), pp. 7-10 en Idem, Wool, Cloth and Gold. The struggle for bullion in Anglo- Burgundian trade, 1340-1478 (Brussel en Toronto, 1973), pp. 2-3. [22] Zie R. van Uytven ‘La Flandre et le Brabant: Terres de promission sous les ducs de Bourgogne?’, RN, 43 (1961), 313-315, en H. van der Wee, Structural changes and specialization in the industry of the southern Netherlands, 1100-1600’, EcHR, 2nd ser., 28 (1975), 212-214. Ook Maschke, ‘Unterschichten’, p. 378, en Sosson, Les travaux publics de la ville de Bruges, pp. 189-201. [23] Gegevens in deze deze paragraaf ontleend aan E. Sabbe, ‘Grondbezit en landbouw. Economische en sociale toestanden in de Kastelnij Kortrijk op het einde der XIVe eeuw’, Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, 2e reeks, 15 (1936), 401; Mertens, ‘Economische en sociale toestand’, pp. 1132-1153; Neveux, ‘Le temps des malheurs’, p. 84; Bois, Crise, pp. 138-140. [24] B.H. Putnam, The Enforcement of the Statutes of Labourers during the First Decade after the Black Death, 1349-1359 (Londen, 1908). [25] Het citaat komt uit F. Lütge, ‘The fourteenth and fifteenth centuries in social and economic history’, in G. Strauss, ed., Pre-Reformation Germany (Londen, 1972), pp. 349-350. [26] Zie de scherpzinnige opmerkingen van de La Roncière ‘Pauvres et pauvreté à Florence’, pp. 735-740. [27] Over volksopstanden in Europa in de veertiende eeuw leze men vooral M. Mollat en Ph. Wolff, Ongles bleus, Jacques et Ciompi. Les révolutions populaires en Europe aux XIVe et XVe siècles (Parijs, 1970); Fossier, Histoire sociale de l’Occident médiéval, pp. 354-355; V. Rutenberg, ‘Révoltes ou révolutions en Europe aux XIVe-XVe siècles?’, AESC, 27, (1972), 678-683; R.H. Hilton, Bond Men Made Free. Medieval peasant movements and the English rising of 1381 (Londen, 1973).
Economische expansie, verarming en sociale politiek (ca. 1450 – ca. 1630) De verdwijning van de hongersnood en de eclips van de Zwarte Dood in de tweede helft van de vijftiende en de vroege zestiende eeuw hadden een ware bevolkingsexplosie voor gevolg. Het spectaculaire demografische herstel bracht op zijn beurt een krachtige agrarische expansie mede. Overal werden verlaten gronden opnieuw in gebruik genomen en in talrijke gebieden vonden op grote schaal ontginningen plaats. Bovendien werd de organisatie der bebouwing gevoelig verbeterd: de kwalitatieve vernieuwingen die tijdens de voorgaande eeuw hier en daar waren ingevoerd geworden, kenden thans een ruime verspreiding. De tijdelijke verhoging der gronden arbeidsproductiviteit die uit die wijzigingen resulteerde, stelde de boerenuitbatingen gedurende verscheidene decennia in staat om nieuwe fiscale lasten te dragen. Tegelijkertijd gaf de alliantie tussen de heroplevende transcontinentale en de opbloeiende intercontinentale handel aan de West-Europese economie een enorme impuls. Deze commerciële expansie legde de grondslagen voor de totstandkoming van een wereldeconomie en bevorderde bovendien de groei van kapitalistische organisatievormen. De toenemende vraag naar fabricaten, als een gevolg van grotere afzetmogelijkheden en de stijging der bevolking, versterkte immers de reeds aanwezige tendens tot concentratie en rationalisatie en ging bijgevolg gepaard met kwalitatieve verschuivingen in de organisatie der industriële productie, De overgang van middeleeuwen naar moderne tijden werd ook gekenmerkt door een toenemende verstedelijking. Hoewel de stadsbewoners in de meeste Europese landen, met uitzondering van de Nederlanden en Noord-Italië, nog altijd maar een gering deel der totale bevolking vertegenwoordigden, valt een versnelde graad van verstedelijking in deze periode niet te loochenen. Dankzij de maritieme revolutie namen talrijke oude en nieuwe centra een hoge vlucht, terwijl de opkomst van gecentraliseerde staten met een uitgebreide bureaucratie de groei van verscheidene hoofdsteden voor gevolg had. Tegen 1600 telde Europa twaalf steden met meer dan 100.000 inwoners tegen vijf omstreeks 1500. Door de verscheidenheid van hun functies, hun buitensporige opeenhoping van rijkdom en hun massale consumptie zouden deze reusachtige mensenconcentraties gedurende enkele eeuwen een zeer voorname strategische rol spelen in het economisch leven van West-Europa. De zestiende-eeuwse expansie heeft aan sommige sociale groepen nieuwe of in ieder geval grotere mogelijkheden tot verrijking geboden. Vele kooplui-ondernemers en financiers bouwden enorme fortuinen op. De democratisering van de vérhandel; gesteund op de veralgemening van de participatietechniek en de commissiehandel, bevorderde bovendien de vermenigvuldiging van kleine en middelgrote firma’s. Wat de agrarische sector betreft, bestaat er heel wat bewijsmateriaal dat deze periode ook getuige was van de consolidatie en wellicht zelfs de uitbreiding van een ‘boerenaristocratie’. Maar wat gebeurde er met de massa van de mensen? Welke weerslag hadden al de hierboven
Page 1 and 2:
Catharina Lis - Hugo Soly Armoede e
Page 3 and 4: Inhoudsopgave Dankbetuiging Woord v
Page 5 and 6: Dankbetuiging Geen enkele studie is
Page 7 and 8: maakt immers niet duidelijk waarom
Page 9 and 10: Een massa nieuwe en oude wetenschap
Page 11 and 12: Feodaliteit, armoede en liefdadighe
Page 13 and 14: twee karakteristieken: ‘Enerzijds
Page 15 and 16: vrije boeren met evenveel grond’.
Page 17 and 18: zouden de steden in de loop der vol
Page 19 and 20: verantwoordelijk voor een specifiek
Page 21 and 22: 3. De vele facetten van de armoede
Page 23 and 24: onderzocht welk dagloon aan de hove
Page 25 and 26: per gezinslid, in 1340-46 nauwelijk
Page 27 and 28: ledematen van het lichaam van Chris
Page 29 and 30: tijdelijke opvangmogelijkheden opge
Page 31 and 32: Er is een massa monografieën over
Page 33 and 34: Crisis, sociale problemen en armenw
Page 35 and 36: Daarbij dient opgemerkt dat zowel d
Page 37 and 38: verbeterden de levensvoorwaarden va
Page 39 and 40: urale nijverheid als een toenemende
Page 41 and 42: meesten onder hen weldra afhankelij
Page 43 and 44: Afb. 2 Koopkracht van de bouwvakker
Page 45 and 46: hoofdzakelijk ten koste der kleine
Page 47 and 48: Afb. 5 Procentuele verdeling van de
Page 49 and 50: het verval van de traditionele lake
Page 51 and 52: migreren maar bij hun werkgevers mo
Page 53: algemeen overzicht H. Neveux, ‘Le
Page 57 and 58: fiscale basis maakte het de adel vr
Page 59 and 60: grondeigenaars bewerkstelligden imm
Page 61 and 62: dieren bezaten. De aanslag op de ge
Page 63 and 64: transformatie van de economie in de
Page 65 and 66: thuiswerkers maakte het onmogelijk
Page 67 and 68: dertig van de zestiende eeuw blijk
Page 69 and 70: In de loop van de verdere zestiende
Page 71 and 72: de wijzigingen in de dagelijkse lev
Page 73 and 74: degradatie van de kleine producente
Page 75 and 76: moesten besteden, had deze evolutie
Page 77 and 78: 4. De opkomst van de sociale politi
Page 79 and 80: en centrale overheden gewelddadig o
Page 81 and 82: Schotland (1535) en Spanje (1541) v
Page 83 and 84: De invoering van een gemene beurs b
Page 85 and 86: der lokale besturen hebben voorgeze
Page 87 and 88: armenzorg. De grote lijnen van deze
Page 89 and 90: _______________ [28] Brenner, ‘Ag
Page 91 and 92: Sociaaleconomische verschuivingen e
Page 93 and 94: fiscale belangen strekte tot agrari
Page 95 and 96: Tot op het einde van de zestiende e
Page 97 and 98: carrière als een onderontwikkeld g
Page 99 and 100: 3. Naar een proletariaat De zeventi
Page 101 and 102: Tabel 8 Afstand tussen plaats van h
Page 103 and 104: praktijken. ‘Goede’ calvinisten
Page 105 and 106:
4. De ‘Grote Opsluiting’: een e
Page 107 and 108:
vrijheidsberoving en verplichte arb
Page 109 and 110:
het de burgers op straf van boete n
Page 111 and 112:
egering slaagde er in ieder geval i
Page 113 and 114:
de strijd voor een gunstige handels
Page 115 and 116:
1650-1780 (Parijs, 1970), en de ver
Page 117 and 118:
Economische groei, verpaupering en
Page 119 and 120:
gemene gronden hadden, ontvingen en
Page 121 and 122:
niet zozeer gericht op de bevorderi
Page 123 and 124:
De concentratietendens, verbonden m
Page 125 and 126:
op het einde van het ancien regime.
Page 127 and 128:
inwoners hun brood uitsluitend met
Page 129 and 130:
Osnabrück en het hele Teutoburger
Page 131 and 132:
Deze voorbeelden bewijzen dat de ar
Page 133 and 134:
eletten fulltime te werken. De onde
Page 135 and 136:
innen de grenzen van hun commercië
Page 137 and 138:
dezelfde soort van vicieuze cirkel
Page 139 and 140:
langzamerhand uitgeschakeld. De ste
Page 141 and 142:
trouwens opvallend dat de regeling
Page 143 and 144:
loop van de achttiende eeuw helemaa
Page 145 and 146:
Afb. 15 Gemiddelde daglonen, uitged
Page 147 and 148:
etwist. Te Elbeuf maakten de loonar
Page 149 and 150:
Tabel 9 De gesteunde behoeftigen al
Page 151 and 152:
ook hier in de loop van de achttien
Page 153 and 154:
Afb. 16 De daling van het gemiddeld
Page 155 and 156:
Melk 0,082 liter 5 2,7 3 3,8 Karnem
Page 157 and 158:
Vlees 1.210 2.730 700 1.585 Boter 1
Page 159 and 160:
herleid geworden. Vraag het in de h
Page 161 and 162:
vaak verafgelegen plaatsen seizoena
Page 163 and 164:
meerderheid. Zij werden opgehoopt i
Page 165 and 166:
te wekken. En het staat buiten kijf
Page 167 and 168:
Waarom duurde het dan tot 1782 voor
Page 169 and 170:
waarop steun wordt verleend aan de
Page 171 and 172:
etrof, stelde Taintenier voor alle
Page 173 and 174:
aalmoezen vormden de hoekstenen van
Page 175 and 176:
Frankrijk alles samengenomen slecht
Page 177 and 178:
arbeidsverdeling verhinderde. De
Page 179 and 180:
(Parijs, 1965); en bovenal Michel M
Page 181 and 182:
Revolution, 1780-1830’, EcHR, 2nd
Page 183 and 184:
(1972), 107-124. [101] Hufton, The
Page 185 and 186:
oerenstand, omdat de meeste kooplui
Page 187 and 188:
De keuters die in de dertiende eeuw
Page 189 and 190:
ouden van dagen, de zieken en de ge
Page 191 and 192:
Algemene bibliografie De meest omva
Page 193:
t.a.v. de armen, verklaart geen van
show all

Armoede en kapitalisme in pre-industrieel Europa

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?