Eijk - Tilburg University

• Garantie van een bepaalde input;
• Behoud van de volledige winst;
• Afschermen van de eigen expertise/ technologie tegen concurrenten;
• Verkrijgen van nieuwe kennis en vaardigheden;
• Verkrijgen van synergie effecten.
Als nadeel kent het zelfstandig ontwikkelen van ketenactiviteiten dat het dermate hoge kosten met
zich mee kan brengen dat concurrentievoordeel teniet wordt gedaan. Dit kan komen door gebrek aan
ervaring bij innovaties of beperkte schaalomvang.
Holding of fusie
Het vormen van een holding of het realiseren van een fusie kan er toe leiden dat alle schakels in een
keten ter beschikking komen te staan onder een centrale regie.
Een holding of fusie kan een geschikt middel zijn om:
• Snel over de benodigde expertise te kunnen beschikken;
• Snellere integratie te kunnen bewerkstelligen;
• Optimale controle over de keten te verwerven;
• Potentiële concurrenten uit te schakelen;
• Kosten te reduceren;
• Meer macht te krijgen en daardoor beter te kunnen onderhandelen en processen te beheersen.
Als nadeel kan gelden dat soms ook organisatieonderdelen overgenomen dienen te worden die
minder relevant zijn voor de keten of die onvoldoende rendement met zich meebrengen.
Halverwege de jaren negentig was er sprake van horizontale integratie en fusie. Motief daarvoor was
het versterken van de onderhandelingspositie en het behalen van doelmatigheidswinst. De tweede
grote fusie beweging startte aan het eind van de jaren ’90 en loopt nog steeds door. Motief voor deze
beweging is vooral het kunnen leveren van het integrale pakket aan zorg en het garanderen hiervan
door centraal te regisseren (vooral bij verticale integratie en fusie).
Holdings kenmerken zich tot op heden nog veelal tot sector georiënteerde productgroepen/
organisatieonderdelen die overeenkomstige bronnen van inkomsten hebben (bijvoorbeeld alleen
AWBZ zorg). Een aantal holdings is gestart met een ‘particuliere poot’, echter er is dan een overlap in
het aanbod met het aanbod in de gesubsidieerde of premiegefinancierde ‘poot’. De laatste
ontwikkelingen in holdings gaan gepaard met uitbreidingen van het dienstenaanbod in de richting van
aanverwante, meer sectorvreemde, wel aan de doelgroep gerelateerde producten, zoals
kinderdagverblijven.
Netwerkvorming (transactienetwerken en besturingsnetwerken)
Bij netwerkvorming vindt samenwerking plaats op basis van niet vrijblijvende afspraken.
Netwerkorganisaties zijn strategische allianties (virtuele organisaties) zonder een eigen
rechtspersoon of financiering. Samen ontwikkelt men een keten waarbij de participanten een gedeelde
verantwoordelijkheid hebben voor het functioneren van de gehele keten.
De bindende afspraken zijn afhankelijk van de gestelde doelen waardoor we transactie netwerken en
besturingsnetwerken kunnen onderscheiden. Bij transactie netwerken worden afspraken gemaakt
op het gebied van specifieke werkzaamheden, een deelgebied van de organisatie. Denk bijvoorbeeld
aan maaltijdvoorzieningen, of uitleenartikelen. Behoud van zelfstandigheid is expliciet. Bij
besturingsnetwerken kunnen we denken aan de ontwikkeling van zorgketens, dit is veel omvattender
ook al kan elke organisatie zelfstandig blijven werken. De keten heeft echter wel een impact op de
betrokken organisaties als geheel.
Tevens kan onderscheid worden gemaakt in horizontale en verticale netwerkorganisaties. Een
horizontale netwerkorganisatie betreft schaalvergroting door middel van integratie met gelijksoortige
aanbieders, dus binnen de zorg: thuiszorg of verpleging of verzorging, binnen de woningbouw of
binnen de lokale overheid. Bij een verticale netwerkorganisatie vindt schaalvergroting plaats door
middel van integratie met complementaire aanbieders, dus zorg, woningbouw en lokale overheid.
Bij een netwerkorganisatie is het aantal deelnemers meestal beperkt. Het netwerk is vaak gericht op
de ontwikkeling van één product en men handelt met bekende middelen en kennis. Netwerken zijn
vaak stabiel omdat ze gericht zijn op duidelijke afspraken.
Inter-organisationele verbanden.
Warren (in Bons 2001) onderscheidt een drietal typen van organisationele verbanden: coalitie,
federatie en unitair verband.
Bij een coalitie werken onafhankelijk organisaties ad hoc en informeel met elkaar samen om
specifieke doelen te bereiken. Er zijn geen formele besluitvormingsprocedures, geen bevoegdheden
Ketenzorg een antwoord? Of een antwoord op ketenzorg. 21