Eijk - Tilburg University

High light:
Daar waar wonen, welzijn en zorg in samenhang moeten worden neergezet bestaat er behoefte aan
geïntegreerde concepten. Het concept van woonzorgzones is hier een voorbeeld van. Het concept
heeft het in zich om de kaders aan te geven waarbinnen in een regio vorm gegeven kan worden aan
een samenhangende structuur van woningen, welzijnsvoorzieningen, diensten en zorgverlening.
Zowel op strategisch als op tactisch en operationeel niveau heeft het concept inmiddels z’n waarden
bewezen. Helaas zijn er nog (te) weinig geïntegreerde ketens operationeel.
6.1.7. Transformatie van een aanbodsgerichte naar een vraaggerichte organisatie
De maatschappelijke wens is dat aanbieders van wonen, welzijn en zorg zich meer richten op de
vraag van de cliënt. Het LOC stelt dat de zorg aan ouderen aan tien eisen ten aanzien van
vraagsturing zouden moeten voldoen:
1. De individuele zorgvrager moet meer koopkracht krijgen;
2. Er moet een Michelingids komen waarin aanbieders worden vergeleken;
3. Er moeten meer ondersteuners/ casemanagers komen ter ondersteuning van de zorgvrager
die gelieerd zijn aan cliëntenorganisaties;
4. Er moet een daadwerkelijk keuzevrijheid zijn voor de cliënt;
5. Aanbieders moeten verplicht worden een onafhankelijke kwaliteitsbeoordeling te ondergaan;
6. De zorgvrager moet niet verplicht zijn het totaalpakket van aanbieders af te nemen, maar
moet in staat zijn ook diensten van andere aanbieders in te kopen;
7. Cliëntenraadpleging dient pluriform en rechtstreeks te zijn:
8. Een beleids - of wetswijziging moet gepaard met de opstelling van een cliënteffect rapportage
(C.E.R.);
9. De schotten van de AWBZ-zorg mogen niet langer verhinderen dat de zorgvrager een
integraal pakket van wonen, welzijn en zorg kan afnemen;
10. De financiële kaders moeten in voldoende mate anticiperen op de vergrijzing.
Moderne sturing en beïnvloeding door de zorgvrager betekent evenwel voor de meeste zorg- en
dienstverlenende organisaties een wijziging van het organisatieconcept. Organisaties staan voor de
keuze of ze willen transformeren naar een vraaggerichte of een vraaggestuurde organisatie. In figuur
6.5. worden de kenmerken van de aanbodsgerichte, vraaggerichte en vraaggestuurde organisatie
weergegeven zoals Verbeek (2002) ze in kaart heeft gebracht.
Structuur •
Aanbodgerichte
organisatie
Bureaucratie;
• Centralisatie;
• Monodisciplinair;
• Gescheiden diensten.
Cultuur • Rollen/functie;
• Intern gericht;
• Top-down;
• Probleem vermijdend.
Vraaggerichte organisatie Vraaggestuurde organisatie
• Team-based;
• Multidisciplinair;
• Locaties;
• Integraal management.
• Taken;
• Teamgeest;
• Top-down/bottom up;
• Probleemoplossend.
• Individu-based;
• Zelfstandige eenheden;
• Decentralisatie;
• Faciliterend management.
• Persoonsgericht;
• Extern/klantgericht;
• Bottum-up;
• Probleemvoorkomend.
Management
Stijl
Directief/laissez-faire. Participatief/coachend. Participatief/coachend.
Beheer Standarisatie;
Locatie:budgetbeheer;
Individueel budget;
Top-down-budgetbeheer. Deelbudget team.
Cliënt budget bewaker.
Typologie Professionele bureaucratie. Divisiestructuur. Adhocratie/individuele
dienstverlening.
Figuur 6.5. (Bron: De cliënt centraal, wat nu? Verbeek, 2002)
De gezondheidszorg in Nederland is tot nu toe gebaseerd op collectieve patronen: in gelijke gevallen
een gelijke behandeling of verzorging. Vraaggerichte en vraaggestuurde zorg is echter gebaseerd op
het idee van ongelijke zorg, op verschillen in behoeftes van cliënten. Het collectieve belang wordt
afgezwakt ten gunste van de individuele wens van personen. Dat blijkt ook een van de weerstanden te
zijn onder cliënten en zorgverleners bij het invoeren van vraaggerichte zorg in de intramurale sector,
waar men veel op elkaar let en de sociale controle groot is. Bij het ontwikkelen van vraaggestuurde en
vraaggerichte zorg zal een evenwicht moeten ontstaan tussen collectieve belangen en individuele
rechten.
Ketenzorg een antwoord? Of een antwoord op ketenzorg. 78