Eijk - Tilburg University

verschillende patiëntenpopulaties, werkstijlen en omgangsvormen die in uiteenlopende voorzieningen
in de gezondheidszorg voorkomen.
Het samengaan tussen beroepsbeoefenaren en instellingen uit de verschillende sectoren verloopt niet
altijd goed. De redenen daarvoor zijn divers. Zo is men veelal onvoldoende bekend met elkaars
werkterreinen en mogelijkheden. Daardoor ontstaat wederzijds een verkeerde beeldvorming. Verder
zijn beroepsbeoefenaren veelal nog te weinig doordrongen van de noodzaak uit te gaan van een
brede benadering van de hulpvraag van de klant. Het eigen werkgebied of de eigen instelling is
bepalend voor de mogelijkheden die men ziet om aan de hulpvraag van de klant tegemoet te komen.
Daarnaast veroorzaakt de vorming van ketenzorg een overlap van domeinen: specialistisch en
generalistisch, intra- en extramuraal, somatiek en psychiatrie. Dit wordt nogal eens als bedreigend
ervaren of gezien als aantasting van het domein. Deze domeinstrijd ontstaat op verschillende
terreinen: tussen de eerste en tweede lijn, tussen en binnen sectoren. Zo kan de strijd ontstaan over
de vraag of een verpleeghuisarts wel of niet verantwoordelijk kan zijn voor een patiënt die op een
‘verpleeghuisbed’ in het ziekenhuis ligt.
Ook het statusverschil tussen de verschillende beroepsbeoefenaren leidt tot verschillen. Verschil in
macht, verschil in gedrag. Zo zal de cure sector geassocieerd worden met heroïek: het redden van
levens, en de care met lief, vriendelijk en soft. Beroepen in de care-sector worden ook lager
gewaardeerd dan die in de cure-sector. Klanten in de thuiszorg hebben ook een ander status dan de
patiënten in het ziekenhuis.
Naast het verschil in status, is een verschillende attitude m.b.t. de gezamenlijke verantwoordelijkheid
ook een cultuurverschil. Medisch specialisten bezien klanten vooral vanuit
behandelingsmogelijkheden. Zodra deze gepasseerd zijn, is het niet de zorg van de specialist hoe aan
de vervolgbehoefte van deze patiënt voldaan kan worden. In de sector V&V is het vooral de
zorgbehoefte van de klant het uitgangspunt.
Besluit
Ondanks dat we dit niet nader geëxploreerd hebben komen we tot de conclusie dat er voor de
sectoren ‘wonen’ en ‘welzijn’, dezelfde factoren, die de cultuurverschillen bepalen, van toepassing zijn
als binnen de sector ‘zorg’. Voorts veronderstellen we binnen deze sectoren dezelfde paradigmashift
(van uitvoerder naar ondernemer) en domeinenstrijd.
High light:
Verschillen in organisatieculturen, worden veroorzaakt door dezelfde factoren als die bepalend zijn
voor de cultuur op zich: de in- en externe invloeden vanuit het verleden en in het heden. In de
gezondheidszorg is er sprake van een veranderend paradigma: van uitvoerder naar ondernemer. De
klant vraagt om een integraal aanbod. Het vormen van netwerken daartoe wordt niet alleen
belemmerd door culturele verschillen, maar ook de strijd rond de domeinen binnen de sectoren als
geheel, als wel de afzonderlijke branches (in geval van de sectoren ‘welzijn’ en ‘zorg’) daarbinnen en
tussen individuele organisaties.
3B.3.5. De theorie van de cultuuranalyse
In het kader van deze scriptie is het, naast het maken van een organisatiediagnose en een
waardeketen analyse, van belang een analyse te maken van de cultuur van de organisaties die
participeren in de keten van wonen, welzijn en zorg. Doel hierbij is het aantoonbaar maken van de
mate waarin zij verschillen en de mate waarin zij dit verschil moeten overbruggen, teneinde de
ketenzorg te kunnen organiseren.
Om te onderzoeken welke cultuur overheersend is in een organisatie, zijn meerdere methoden
ontwikkeld:
1. De analyse van het culturele web (Johnson & Scholes, 2002) met de karakterisering van de
organisatie (Miles & Snow in Johnson & Scholes, 2002);
2. Het Multi-focus model (Reenen en Waisfisz, 1995).
De analyse van het culturele web
Cultuur zit in de hoofden van mensen en is daardoor niet direct zichtbaar, maar kan wel rechtstreeks
afgeleid worden uit de gedragingen van de mensen en uit de gebeurtenissen. Organisatiecultuur
wordt door (een belangrijke groep) mensen gedeeld. Aan de bron van deze gedragingen liggen de
diepgewortelde grondbeginselen oftewel het paradigma van de organisatie. Dit is een set
veronderstellingen die vrij algemeen in de organisatie wordt gedeeld en daarbij als vanzelfsprekend
wordt beschouwd (Johnson&Scholes, 2002). Zie ook 3B.3.3. Door middel van de door hen
Ketenzorg een antwoord? Of een antwoord op ketenzorg. 39