Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

İstanbul’un eğlence hayatında her bakımdan görülen çeşitlilikle cazın
ilişkilendirildiği Sonsuz Panayır’da genel olarak “kaotik” bir atmosfer içinde kurgulanan
yaşam biçimlerini anlamlandırmakta, dönemin tarihsel olaylarının aktarıldığı kronolojik
tarih çalışmalarına başvurulabilir. Yeni Tarihselcilerin tek başına sınırlı bir araştırma
olarak gördükleri, geleneksel anlamda tarihsel bir okuma yaparak, dünyada ve
Türkiye’de gerçekleşmekte olan, standart tarihin kapsadığı türden tarihsel olaylardan,
burada, Mürşit Balabanlılar, Şebnem Kandır ve Mine Söğüt’ün hazırladığı 1923-1993
Türkiye’nin 70 Yılı: Gün Gün Cumhuriyet Tarihi adlı kronolojik tarih çalışmasına
başvurularak, kısaca bahsedilecektir. Ardından toplumsal tarih ve gündelik hayat üzerine
yapılmış çalışmalar izlenerek standart tarihyazımının, geleneksel tarih yaklaşımı
dolayısıyla göz ardı ettiği toplumsal olaylara başvurularak, Sonsuz Panayır’da yansıtılan
1940’lı yılların yaşam biçimini sembolize eden caz müziğinin bağlamı yeniden
oluşturulmaya çalışılacaktır.
1923-1993 Türkiye’nin 70 Yılı: Gün Gün Cumhuriyet Tarihi’ne
başvurulduğunda 1 , 1939 yılında başlayan İkinci Dünya Savaşı başta olmak üzere,
1940’lı yıllarda dünyada ve Türkiye’de, gerçekleşen tarihsel olaylar izlenebilmektedir.
Burada genel hatlarıyla ele alınan tarihsel bilgiler, Sonsuz Panayır’da Halide Edib’in
İstanbul’un gündelik hayatı ve özellikle eğlence hayatında oluşan çeşitliliği ve
karmaşayı yansıtmayı hedeflerken kurguya dahil ettiği tarihsel olaylara bağlı olarak
çizilecektir. 1940 yılından 1946’ya kadar dünyada ve Türkiye’de gerçekleşen önemli
tarihsel olaylar şöyle özetlenebilir: 1940 yılında, “İstanbul, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ,
Çanakkale ve Kocaeli’yi sınırları içine alan sıkıyönetim[in] ilan edil[mesiyle]”, aynı yıl
içinde İstanbul’da karartma günleri başlar (93). 1941 yılında sıkıyönetim üç ay daha
1 Buradan itibaren kronolojik tarihsel bilgilerle ilgili alıntılar adı geçen kaynağa aittir.
102