Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

tefrika edilen Heyulâ adlı romanıyla 1963 yılında yayımlanan Hayat Parçaları’na kadar,
elli dört yıl içinde toplam yirmi bir roman yazan Halide Edib’in romanlarıyla ilgili
nitelikli eleştirel yazıların sayısının, yaşadığı yıllar ve sonrası da göz önünde
bulundurulduğunda çok az olduğu belirtilmelidir.
İnci Enginün, Ayşe Durakbaşa, Selim İleri ve Nazan Bekiroğlu gibi birkaç yazar
dışında, eleştirmenler, yazarın 1936 yılından itibaren yazdığı romanların toplumsal /
toplumsal gerçekçi oldukları ve bu romanlarda sosyal hayatın veya gündelik yaşantının
gerçekçi bir biçimde yansıtıldığı dışında bu romanları hakkında genellikle başka
herhangi bir yorumda bulunmamışlardır. Enginün ve İleri de Halide Edib’in Yolpalas
Cinayeti’nden itibaren yazdığı romanlarda “realizme” doğru bir dönüşüm olduğundan
söz ederler, fakat bu romanların farklı açılardan ele alınması gerekliliği üzerinde de
dururlar. Örneğin, İnci Enginün, Doğu ve Batı Meselesi’nde, “Yolpalas [C]inayeti
romanından itibaren [...], İstanbul’un Cumhuriyet döneminde çeşitli semt ve
yaşayışlarının kesitlerini verir” (471) diyerek bu ayrım üzerinde durur ve
incelemelerinde bu romanlar üzerine yapılabilecek olası çalışmalara da kaynaklık eder.
Durakbaşa ve İleri ise genelde “son dönemi” olarak adlandırılan romanlarının “edebiyat
sosyolojisi” açısından ele alınması gerektiğine dikkat çekerler (Türk Modernleşmesi ve
Feminizm 34, Türk Romanından Altın Sayfalar 143).
Yazarın eserleri üzerine yapılmış çalışmaların büyük çoğunluğunu Meşrutiyet ve
Cumhuriyet dönemi Türk yazarlarını ve eserlerini genel hatlarıyla inceleyen türde
kitaplarda buluyoruz. Cevdet Kudret, Muzaffer Uyguner, Şükran Kurdakul, Kenan
Akyüz ve Olcay Önertoy gibi eleştirmenler, çalışmalarında Meşrutiyet ve Cumhuriyet
dönemi roman ve hikâye yazarları arasında Halide Edib’i de ele almış, yazarın Türk
edebiyat tarihi içinde nasıl konumlandırılabileceği hakkında genel bilgiler sunmuşlardır.
6