Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

kurulduğu, romanda çoğunlukla “sallan-yuvarlan” olarak anılan “rock’n roll” izleği
irdelenecektir. Bu yaklaşım doğrultusunda, yazarın romanlarının kapsadığı tarihsel süreç
içinde var olan ve günümüz okurunun kolaylıkla anlamlandıramayacağı, tarih
kitaplarının kapsamı dışında bırakılan kültür ürünlerinin izlerinin sürülmesine kaynaklık
ettiği örneklerle gösterilmeye çalışılacaktır. Bu aşamada, bu çalışmanın odak noktası
olan müziğin yazarın romanlarındaki önemi üzerinde kısaca durmakta fayda var.
Halide Edib Adıvar adlı çalışmasında, Nazan Bekiroğlu da Halide Edib’in son
dönem romanlarında müziğin işlevsel konumuyla ilgili, “Mimarî, heykel, resim ve şiire
de yer verilmesine rağmen bu eserlerde asıl ifade gücü müzik üzerinde toplanmıştır” der
ve ilk dönem romanlarıyla sonrakiler arasında müziğin işlevsel konumundaki değişime
şu söyledikleriyle dikkat çeker: “[M]usiki bilhassa ilk romanlarında kahramanlar
arasında yakınlaşmayı sağlayan bir cazibe köprüsü oluştururken, töre romanlarında bir
uygarlık meselesi üzerindeki ifade vasıtasına dönüşmüştür” (68). Yazarın romanları
içinde izine ilk olarak Yolpalas Cinayeti’nde rastladığımız, İstanbul sosyetesinin
evlerinde düzenlediği eğlencelere özel olarak getirtilen cazbandlardan söz edilir. Sonsuz
Panayır’da ise, daha geniş bir kitleye seslenen, İstanbul’un pavyon ve gazinolarında
çalan, “sosyete takımı”na mensup gençlerin evlerinde verdikleri “parti”lerde dans etmek
isteyecekler için hazır bekleyen cazbandlara ve yine bu gençlerin gramofondan dinleyip
dans ettikleri caz müziğine rastlarız. Âkile Hanım Sokağı’na gelindiğinde, yazarın
deyişiyle “caz devri”nin geçtiği, yerine Amerika’nın “rock’n roll” müziği eşliğinde
İstanbullu gençlerin kurtlarını dökebilecekleri yeni bir yöntemin geliştirilmeye
başlandığı görülür. 1936-1937 yıllarında tefrika edildiğini belirttiğimiz Yolpalas
Cinayeti’yle 1957-1958 yıllarında tefrika edilen Âkile Hanım Sokağı arasında yirmi sene
71