Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

İstanbul sosyetesiyle ilgili edinilebilen bilgiler içinde Kudret Emiroğlu’nun Gündelik
Hayatımızın Tarihi’nde yer alan “Bar, Disko, Parti” maddesinde evlerde verilen
“çay”larla ilgili olarak şu söyledikleri önem taşır: “Evde verilen partilere çay denirdi.
1930’lu yıllardan itibaren adâb-ı muâşeret kitaplarında öğütlenen kızlı erkekli, danslı
müzikli toplantılar İstanbul ‘sosyete’sine özgü olmaktan çıkarak 1950’li yıllardan
itibaren büyük şehirlerde orta sınıfın orta öğrenim gençliğine kadar yayılmaya başladı”
(539). Bundan başka, Yolpalas Cinayeti’nde caz orkestralarının ve dansın İstanbul
sosyetesi dışında talep gördüğüyle ilgili herhangi bir bilgiye rastlamıyoruz. Buna karşın,
dönemin gündelik hayatını kapsamlı bir biçimde yansıtan Yedigün dergisinde, 1936
yılında yayımlanan “Dans Mevsimi” adlı yazıda söylenenler temel alındığında, bu
yıllarda, —Emiroğlu’nun 50’lerde yaygınlaşmaya başladığına dikkat çektiği—dansın
henüz çok küçük bir kesime hitap ettiği anlaşılıyor. İnsanların dans etmeye teşvik
edildiği bu yazıda, dansın kökenlerinden bahsedilmesinin yanında, “Harpten sonra
Türkiyeyi birdenbire kaplıyan dans, bir kaç senedenberi nedense lüzumundan fazla
tavsamış görünüyor. Danslı toplantılar pek az oluyor, suvarelerde, çaylarda ve balolarda
hararetle, zevk ile bediî ve sanatkârane bir ihtiyaç ile dans eden çiftler nisbeten nadir
görünüyor” denir (3). Dans etmenin faydalarından bahsedilen bu yazıda, insanları dans
etmeye teşvik ederken bu etkinliğin “medeniyet”le bağdaştırıldığı görülür:
Medeniyeti olgun memleketlerde en yaşlı ve en ağırbaşlı insanların dahi
kendi yaşlarına uygun şekil ve nisbette danslara rağbet ettiklerini
görmüyor muyuz? Salon danslarında ayağı yerden keserek yapılan havaî
ve uçarı danslar bulunduğu gibi ahenkli yürüyüşlerden ve dönüşlerden
ibaret olan şekiller de vardır, ve şüphe yok ki ağırbaşlı ve biraz yaşlı
insanlar ikinci çeşidi tercih edeceklerdir. Meselâ menuet, fokstrot, boston,
91