Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Devri-20’li Yıllar) adlı çalışmanın “All that Jazz: Black America’s Gift to the World”
adlı bölümünde, 1920’li yıllarda Amerika’da ortaya çıkan caz müziğinin tüm dünyayı
etkilemiş olduğunu öğreniyoruz: “[Caz] tüm ülkeyi [New York], veya en azından genç
nüfusu bir fırtına gibi etkiledi. Tekstil kuruluşları ‘caz stilleri’nde giyim kuşamların
reklamlarını yaptı, şairler ‘caz şiirleri’ yazdı. The New York Times 1925 yılında Fifth
Avenue’daki ev kadınlarının kendilerine Çarliston (Charleston) öğretmeleri için çılgınca
zenci hizmetçiler aradığını yazdı” (56). Reşat Ekrem Koçu’nun Türk Giyim Kuşam ve
Süslenme Sözlüğü’nün “Çarliston Pantalonlar” adlı bölümünde belirttiği üzere,
“Çarliston Birinci Cihan Harbinden sonra çıkmış bir dansın adı olup Türkiyede salgın
hâlini alışı 1925-1927 arasındadır” (64). New York’ta “genç nüfusu bir fırtına gibi”
etkilediğini öğrendiğimiz çarliston adlı dans türünün Türkiye’de nasıl moda olduğu,
giyim kuşama kadar nasıl etkili olduğuyla ilgili Koçu’nun şu anlattıkları ilgi çekicidir:
Cumhuriyet devrinin ilk heyecanlı yılları idi; batılı hayatı yolunda her
sahada gelişmeler sağlanırken eğitim müesseselerinde gençliğe dans
öğretilmesi okul hayatı içine alınmış, memleketin her tarafında kız ve
erkek liselerinde birer gramofon ile dans havalarının plâkları temin
edilmiş, öğle teneffüslerinde ve son derslerden sonra öğrencilere dans
dersleri verilmişdi. Vals, tango ve fokstrot gibi dans şekilleri yanında
çarliston gençliği en çok coşturan bir oyun olmuştu. Bu dansın esası bir
ayak ve bacak oynatıp çarpma idi, kavalyelerin bu hareketlere mübalâğalı
bir ifâde vermek için pantalon paçalarında bir değişiklik yapıldı. (64-65)
Bundan başka, 75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan’da yer alan “Cumhuriyet’in Dans
Adımları”nda da belirtildiği gibi, 1920’li yıllarda İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin
büyük kentlerinde çarliston olarak anılan dans türü yapılmaktadır. Bu yazıda belirtildiği
86