Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Romancılığı hakkında ileri sürülmüş genel görüşleri görmek üzere bu çalışmalara kısaca
değinmekte fayda var. Bu çalışmalar ele alınırken, yazarın çoğunlukla göz ardı edilmiş
ve tezde incelenecek romanları hakkında söylenenler üzerinde durulacağı belirtilmelidir.
Cevdet Kudret’in, Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman II: Meşrutiyet’ten
Cumhuriyet’e Kadar (1911 – 1922), Muzaffer Uyguner’in, Halide Edip Adıvar: Yaşamı
Sanatı Yapıtlarından Seçmeler, Kenan Akyüz’ün, “Modern Türk Edebiyatının Ana
Çizgileri”, Olcay Önertoy’un, Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı ve Öyküsü, Şükran
Kurdakul’un, Çağdaş Türk Edebiyatı: Meşrutiyet Dönemi ve Doç. Dr. Nazan
Bekiroğlu’nun Halide Edib Adıvar adlı çalışmalarından yola çıkıldığında, bu
araştırmacıların yazarın romanlarının üç ana başlık altında sınıflandırılabileceği
konusunda hemfikir oldukları görülür. Kudret’in yaptığı şu sınıflama, adı geçen
eleştirmenlerinkinden farksızdır: Heyula (1909), Raik’in Annesi (1908-1909), Seviye
Talib (1910), Handan (1912), Son Eseri (1913), Mev’ud Hüküm (1917-1918), Kalb
Ağrısı (1924) ve Zeyno’nun Oğlu (1926-1927)’nu içeren bir grup romanına “Ruh
çözümlemesi romanları”, Ateşten Gömlek (1922) ve Vurun Kahpeye (1923-1924) için
“Kurtuluş Savaşı üzerine yazılmış romanlar” ve Sinekli Bakkal (1935-1936), Yolpalas
Cinayeti (1936), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1953), Âkile
Hanım Sokağı (1957-1958), Kerim Usta’nın Oğlu (1958), Sevda Sokağı Komedyası
(1959), Çaresaz (1961) ve Hayat Parçaları (1963)’nı içeren diğer bir grup romanına
“Töre romanları” (65) denmiştir. İlk olarak 1912 yılında tefrika edilen Yeni Turan ise
diğer romanlardan ayrı tutulmuş, genellikle “ütopik” bir roman olarak kabul edilmiştir.
Türk edebiyatının ana çizgilerini belirlemek amacından yola çıkan bu tür
çalışmalarda, yazarın romanlarının Yolpalas Cinayeti’nden itibaren “gerçekçiliğe” doğru
geçirdiği değişim üzerinde durulmuştur. Cevdet Kudret, Yolpalas Cinayeti, Sonsuz
7