Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

döndürücü bir hareketlilik içinde eğlenceli ve gösterişli bir yaşam
sürerler. Keza “karşı”nın eğlence mekânları da olumsuzlanan
merkezlerdir. (57)
Yukarıda örneklerini gördüğümüz, romanlarının “İstanbul yaşantısını”
yansıttığına dikkat çeken eleştirmenler dışında, yazarın yaşamında ve eserlerinde
İstanbul’la kurduğu ilişkiyi, bütün türlerde verdiği eserler üzerinden inceleyen tek bir
çalışmaya rastlanmıştır. Bu, daha önce de adı anılan, Sema Uğurcan tarafından kaleme
alınan “Halide Edib Adıvar’da İstanbul” adlı makaledir. Tezin konusu gereği,
Uğurcan’ın Halide Edib’in çeşitli eserlerinde İstanbul’u ele alış biçimiyle ilgili
söylediklerine kısaca değinilecektir.
İstanbul’un Türk edebiyatındaki yeriyle ilgili genel görüşleri dile getiren
Uğurcan, Halide Edib’in anılarında ve genel olarak diğer türlerde verdiği eserlerinde
İstanbul’u ele alış biçiminde bir “gelişme” olduğunu belirtir ve bu süreci şu sözlerle
anlatır:
İstanbul, fetihten zamanımıza, Türk edebiyatının bütün türlerinde varlık
alanı en yüksek mekân olarak görülür. Yahya Kemal’in “Üç Tepe”
makalesinde belirttiği gibi 1920’li yıllardan sonra edebiyatımızın sınırları
Anadolu’ya doğru adamakıllı genişler. Fakat İstanbul edebiyatta hakim
mekân olma özelliğini kaybetmez. Halide Edib Adıvar’da İstanbul, şehirli
hayatı önemli yer tutar. Halide Edib, çocukluğundan itibaren İstanbul’u;
hava, güzellik, ailesine ve evine karışan yaşama üslûbu olarak farkına
varmadan teneffüs eder. Bilinçlendikçe, bu şehrin ülkeyi siyasetten öte
sanat, düşünce, kültür, ekonomi açısından nasıl yönettiğini fark eder.
Bütün kaosuna rağmen nasıl bir nizam unsuru taşıdığını anlar. (8)
21