Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Panayır, Âkile Hanım Sokağı ve Hayat Parçaları’nı içeren töre romanlarını sanatının
üçüncü döneminde, gerçekçi bir tutumla ve gözlemlerden yararlanarak yazdığını, fakat
olayları ve kişileri bir gazete haberi gibi tıpkısı tıpkısına anlatmayıp onları kendi
hayalinde istediği gibi işlediğini belirtir (68). Muzaffer Uyguner ise, adı geçen
çalışmasında, yazarın kendisiyle yapılan söyleşilerden yola çıkarak, romancılığı için,
“Konunun [...] mutlaka gerçeğe dayanması zorunludur” der (32-34). Halide Edib’in
romanlarında yaşamı yansıtmasıyla ilgili genel kanıyı desteklediği görülen Uyguner, bu
konuda yazarın öncülüğünü de gündeme getirir: “Yaşadığını romanına katan, romanını
yaşamına katan bir yazar olarak nitelendirebileceğimiz Halide Edip, Türk kadınına
kişilik kazandırdığı ölçüde, romanımıza da çağdaş bir boyut kazandırmıştır” (39). Akyüz
ve Önertoy’un belirttiği üzere, “gerçekçilik” sadece Halide Edib’in romanlarının değil,
Cumhuriyet dönemi edebiyatını kendinden önceki edebiyat akımlarından ayıran
belirleyici bir özelliğidir. Önertoy da Akyüz de bu durumu hemen hemen aynı şekilde
ifade etmişlerdir: “Cumhuriyet dönemi edebiyatına roman ve öyküde başlangıcından
günümüze değin gerçekçi yöntemin egemen olduğunu söyleyebiliriz” (Önertoy 11). Adı
geçen eleştirmenlerden başka, İsmail Habip de Edebî Yeniliğimiz adlı çalışmasında
yazarın romanlarının “realist parçalar” içermesiyle ilgili olarak, “Afakîkıymet [...]
romandaki teferruata, hayata, hâdiselere ait olan kısımdan ileri geliyor. Bunlar doğrudan
doğruya realist parçalardır. Romancı onları bütün kendi yaşadığı hayattan almıştır” der
(342). Akyüz ve Önertoy gibi Ertop da Türk romanında gerçekçiliğin Cumhuriyet
dönemi edebiyatıyla kendini gösterdiğini, “Cumhuriyet romanı derece derece
gerçekçiliğe doğru gelişmiştir” sözleriyle belirtmiştir (595).
Munis Faik Ozansoy, “Düşündüğüm Gibi: Halide Edip Adıvar” adlı yazısında,
yazarın Türk edebiyatındaki yerini şu sözlerle belirler: “O, cins ve yaş ayrımı
8