Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

olabileceğini şu sözlerle ifade eder: “Hiçbir zaman engellerle karşılaşmayan,
beklenmedik bir şey yapmayan[,] kahramanları yücelten ve malum sanıklara işaret eden,
başını çevirdiği her yerde kendi değerlerinin doğrulandığını gören bir eleştiri ancak
sıkıcı olabilir” (747).
B. Bir Tarihçi Olarak Halide Edib Adıvar
Halide Edib, romanları dışında, makalelerinde, tarih çalışmalarında ve kendisiyle
yapılan söyleşilerde tarih, kültür ve edebiyatla ilgili görüşlerinden bahsetmiştir. Roman
türünde gerçekçilikle, tarih, edebiyat ve kültür çalışmalarıyla ilgili olarak öne sürdüğü
görüşlerinin kıyaslanacağı bu bölümde amaç, yazarın, tarihsel ve edebî eserde, yansıtılan
kültür söz konusu olduğunda, bu iki tür arasında bir fark gözetmediğini ortaya
koymaktır.
Türk romanının Tanzimat döneminde ortaya çıkmasından itibaren, Cumhuriyet
döneminde de devam eden bir kullanım şekli olduğu görülür ki bu, Batılılaşma süreci
içinde uygar bir millet olma yolunda romanın aydınlar tarafından halkı eğitmek için bir
araç olarak kullanılmasıdır. Durakbaşa, Türk Modernleşmesi ve Feminizm’de, “Yönetici
kadrolar için edebiyat, kendi aralarında iletişimin olduğu kadar halk kitleleriyle köprü
kurmanın da araçlarını sağladı” sözleriyle romanın bu işlevsel yönüne dikkat çekerken
(154), Bekiroğlu, Halide Edib Adıvar’da yazarı şu sözlerle tanıtır: “Halide Edip Adıvar
sadece edebiyat tarihimizin değil, yakın dönem kültür ve siyaset tarihimizin de renkli ve
dikkate değer simalarından birisidir. Bütün ömrüne yayılmış bir tefekkür ve eğitim
faaliyetlerinin yanı sıra asıl şöhretini Türk edebiyatının birinci sınıf romancılarından biri
olarak sağlamıştır” (9). Halide Edib’in romanlarında, önceki bölümde de belirtildiği gibi,
bu eğitsel kullanım her zaman için geçerlidir. Doğu ve Batı Meselesi’nde Enginün’ün
47