Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

örgüsü etrafında ördüğü kültür simgelerinin zaman içinde bağlamlarının nasıl
değiştiğinin izlenebildiği daha önce söylenmişti.
Yolpalas’ta verdiği “parti”de, Beyoğlu’na gitmek için izin isteyen şoförüne bir
cazband sipariş eden Sacide olur: “Ha, iyi aklıma geldi. Sen hemen Beyoğlu’na git, bize
bir cazbant bul getir. Saksofonlu olacak”. Bu teklif üzerine misafirlerden biri,
“Saksofonsuz cazbant olmaz” diyerek Sacide’ye destek verir (35). Yolpalas
Cinayeti’ndeki kullanımından yola çıkıldığında, caz orkestraları ve dansın İstanbul
sosyetesi için bir “zenginlik göstergesi” olduğu anlaşılıyor. Sacide ve konukları
tarafından talep gören caz orkestralarının mutlaka “saksofunlu” olması gerekliliğinin
anlamı, bu müzik türüyle ilgili kaynaklara başvurulduğunda anlam kazanıyor.
Dönemin toplumsal tarihi üzerine yapılmış çalışmalardan hiçbirinde cazbandların
bu yıllarda dans edilerek eşlik edilen türdeki caz müziğini nasıl icra ettikleriyle ilgili
kapsamlı bilgi bulunamamıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün
katılımıyla bir örnek oluşturmaya çalıştığı balolarda caz orkestraları eşliğinde dans
edilmediği veya en azından bu balolarda çalan orkestraların henüz “cazband” olarak
adlandırılmadıkları anlaşılıyor. Fakat, Halide Edib’in romanlarında bir kültür simgesi
olarak ortaya koyduğu cazbandların tam olarak ne tür bir müzik icra ettikleri ve bu
müzik eşliğinde ne tür danslar yapıldığı açık değildir. Gökhan Akçura’nın, “Türkiye’de
Caz Öncesi Caz” adlı, cazbandlar üzerine yaptığı araştırmasında da değindiği gibi,
1930’lu yıllarda “cazband” olarak adlandırılan orkestraların yaptıkları müziğin bugünkü
anlamıyla caz müziği olmadığı biliniyor: “O yıllarda alafranga olan bütün müzik[ler]
caz, dans müziği yapan bütün topluluk[lar] da ‘cazband’ olarak adlandırıl[ır]” (140). Bu
durum sadece Türkiye’deki caz müziği için değil, Amerika’da 1920’li yıllarda
popülerleştiğini bildiğimiz caz müziği için de geçerlidir; The Jazz Age-The 20s (Caz
85