Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Selim İleri, Türk Romanından Altın Sayfalar adlı çalışmasında adı geçen
eleştirmenlere benzer biçimde yazarın romanlarının “bireyselden toplumsala” bir
değişim geçirdiğini söyler (142). Yolpalas Cinayeti’nden söz ederken, “Yolpalas
Cinayeti (1937), satır arası dokundurmalarla, yaklaşan faşizm tehlikesine karşı uyarı
iletisi gibidir. Bu kısa ama özlü romanın yeni zenginleri tasvir eden sahneleri, bu
kişilerin bir alt tabakayla ilişkileri gerçekten çok canlı ve sosyolojiye açıktır” (143) der.
İleri, Sonsuz Panayır’ın bir “çevre romanı” özelliğiyle İstanbul’un o günlerinin
eleştirilmesi gereken özlemlerini dile getirdiğini söyler ve şöyle devam eder: “Tekparti
dönemi zihniyetinin yeni yeni beliren kolay yoldan sınıf atlama girişimlerini, ekinsel
değerleri göz ardı etmenin yaratacağı toplumsal bunalımların saptayımlarıyla yüklü
Sonsuz Panayır, yazarın totaliter rejimlere yönelik eleştirilerini de içermektedir” (143).
Adı geçen diğer eleştiri yazılarının çoğunda göz ardı edilmesine karşın, İleri’nin yazarın
romanlarının, dönemin tarihsel arka plânı göz önünde bulundurularak incelenmesini
önermesi önemlidir.
Orhan Burian’ın 1937 yılında Yücel dergisinde yayımladığı “Yeni Halide Edip”
adlı yazısı, Sinekli Bakkal’ın yazarın önceki romanlarından farklarının belirlendiği ve
The Clown and His Daughter’la Sinekli Bakkal’ın kıyaslandığı ilk yazı olması açısından
önemlidir. Halide Edib’in ilk olarak İngilizce yazdığı eserlerle Türkçe yazılmış olanların
kıyaslanması akademik çevrelerde sürekli gündeme gelen bir çalışma konusudur.
Burian’ın Halide Edib’in ilk olarak İngilizce yazılmış eserleriyle Türkçe versiyonlarının
kıyaslanmasının gerekliliğini 1937 yılında gündeme getirmiş olması dikkate değer. Ayşe
Durakbaşa da, Türk Modernleşmesi ve Feminizm adlı çalışmasında Halide Edib’le ilgili
yapılmamış çalışmalar arasında İngilizce eserlerinin Türkçe versiyonlarıyla kıyaslanması
gerekliliğine değinmesi yanında, kitabın büyük bir bölümünü yazarın iki ciltlik
16