Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Gerçek anlamıyla ‘Caz’ takımını İstanbul, ilk olarak ‘Maksim’de dinledi.
Bu dinlenilen caz, ‘7 Palm Beach’ adını taşıyan ve her biri birer virtuoz
olan yedi zenciden oluşan orkestraydı. [...] Palm Beach cazbandı,
İstanbul’a yalnız canbandın ne olduğunu dinletmekle kalmadı.
Memlekette ne kadar çalgı çalan varsa, bugünün en iyi cazbandcıları da
içlerinde, cazbandın ve caz temposunun ne olduğunu onlardan öğrendiler.
(141-42)
Maksim ve dolayısıyla caz orkestraları ve dansın, moda olduğu 20’li yıllardan ve
Thomas’ın ölümünden sonraki durumuyla ilgili Akçura’nın anlattıkları ise şöyledir:
“Maksim el değiştirdi ve yeniden açıldı elbette. Gazetelerde 1930 ve 1931 yıllarında yer
alan ilanlarda Maksim’de “Mardi Gras” gecesi düzenlendiğini okuyunca, bu tür bir caz
geleneğinin daha sonraki yıllarda da sürdüğünü düşünebiliriz” (149). Akçura, daha
sonra, değişen müzik ve dans modaları ve caz müziğinin oldukça geniş bir kitleye
yayıldığı yıllar hakkında ise şunları söyler: “İstanbul’da artık giderek tango ve dans
müziği moda olmaktadır. Caz İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına kadar, İstanbul
sahnelerinde pek karşımıza çıkmayacaktır” (149).
Romanda bir “intikal devresi”nde olunduğunu, geçmiş değerlerinden bihaber
gençlerin caz sevdasını merkeze yerleştirerek çizen Halide Edib, üst anlatıcı yoluyla, bu
romanda caz müziğini ne tür bir simge olarak kullandığını şu şekilde ortaya koyar:
[B]u zavallıların sazlarını saksofonlarını çalmakla, halkı oynatmakla
vazifeleri bitmiyordu. Bunların hepsi çengilistanın, sar’alı bir ilâhının
gölgesi gibi kendileri de hoplayıp sıçramağa mecburdular. Gazinoya
gelen (iki binler), hattâ bu nevi cazlı yerlere giden garplı (iki yüzler) için
artık sadece kulakları delen ve döven bir ses hengâmesi kifayet
114