Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Eniştem garsonun eline bahşiş sıkıştırarak bu kulağı tırmalayan sesleri susturmak istedi.
Meğer bu sakin, bu Şark’ın hakikî yavruları olan çiftler bunu isterlermiş. Çok geçmeden,
başka bir garson, bu hava ve sükûn içinde falso yapan gümbürtüyü tekrar dile getirdi”
der (63).
Yolpalas Cinayeti’nin kapsadığı tarihsel süreç içinde caz orkestraları tarafından
icra edilen müziğe talebin henüz sadece “İstanbul sosyetesi”ne mal edildiği üzerinde
durulmuş, İstanbul’un gündelik hayatı ve Türkiye’de caz tarihi üzerine yapılan
çalışmalardan yola çıkarak, romanda böyle yansıtılmasında bir gerçeklik payı olduğu
belirtilmişti. Sonsuz Panayır’dan yola çıkıldığında, caz orkestralarının ve cazın 1940’lı
yıllarda İstanbul’un gündelik hayatında ifade ettiği anlam ve nasıl yaygınlaştığı
incelendiğinde ise, bu yıllarda eğlence merkezlerinin yanı sıra, gençler tarafından plâklar
ve radyo yoluyla takip edilmesinin ve daha geniş bir kitleye hitap etmesinin de büyük
oranda gerçeklikle örtüştüğü söylendi. Kudret Emiroğlu’nun Gündelik Hayatımızın
Tarihi adlı çalışmasında yer alan (ve daha önce Yolpalas Cinayeti’nin incelendiği ilk
bölümde başvurduğumuz) “Bar, Disko, Parti” adlı bölümde şu söyledikleri bu değişimi
genel hatlarıyla yansıtacak niteliktedir:
1930’lu yıllardan itibaren adâb-ı muâşeret kitaplarında öğütlenen kızlı
erkekli, danslı müzikli toplantılar İstanbul ‘sosyete’sine özgü olmaktan
çıkarak 1950’li yıllardan itibaren büyük şehirlerde orta sınıfın orta
öğrenim gençliğine kadar yayılmaya başladı. Muhallebecide, pastane,
park ve sinemada, sonra kahvede buluşabilen kızlı erkekli gençlerin, yaş
günlerinden başlayarak evlerde çay vermeleri daha meşruydu. (540)
Enginün, Mukayeseli Edebiyat’ın “Halide Edib’in Eserlerinde Amerikalılar” adlı
bölümünde, Halide Edib’in rock’n roll’u sembolleştirmesini şu sözlerle yorumlar:
129